ETKİ AJANLARI

[GökBörü]

Etki ajanı, hedef ülkenin basın, bilim, siyasi, ekonomi veya toplumsal yapısı içinde önemli bir yeri olan ve kamuoyunu veya devletin karar alma mekanizmasını herhangi bir biçimde etkileme olanağına sahip bir insandır.

Ancak, bu özelliklere sahip olan herkesin etki ajanı olması söz konusu değildir. Etki ajanı olması düşünülen kişi hakkında, açık veya gizli yollarla toplanan bilgiler bunda önemli rol oynar. Araştırılan kişiyi angajman altına almada kullanılacak yöntem bu bilgiler ışığında belirlenir. Politik ve ideolojik yönden sempati duymaları nedeniyle işbirliği yapılan etki ajanları daha özenli ve duyarlı biçimde yönetilir. Bu kişilere, kattıkları yarar ölçüsünde maddi ücret yerine, onursal kimliklerini yükseltecek devlet nişanı, yüksek unvan veya sıfatlar verilir. Ayrıca bu rolü üstlenen kişinin, angaje edenlerin politik görüşlerine katılıp katılmaması çok önemli değildir (Bittman, 1988: 88).

Hablemitoğlu, kullanılan etki ajanlarını ”profesyoneller”, ”satınalınabilir aydınlar” ve ”sempatizanlar” olarak üç ana grupta toplamaktadır.

Profesyoneller; yurtiçinden ya da yurtdışında yaşayanlar arasından seçilir ve özel olarak kendi ülkelerinde eğitime tabi tutulurlar.

Satınalınabilir aydınlar; özellikle ulus-devlete geçiş aşamasında bulunan toplumlarda, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde sık görülür. Medyada, bürokraside ve siyaset sahnesinde etkilidirler. Yönlendirici ajan statüsünde olan bir gazeteci ya da medya patronu, yüz binlerce okuyucuyu veya siyasal iktidarı doğrudan etkileyecek güce sahiptir.

Sempatizanlar ise; hedef ülkelere yönlendirilen kültürel emperyalizmin bir nevi kesintisiz silahı olan kitle iletişim, eğlence ve eğitim araçlarından (sinema, müzik, moda, internet, televizyon vb.) olumsuz biçimde etkilenen tüketicilerdir.

Etki ajanları, her üç kategoride de özellikle kendi ülkesine ve toplumuna aidiyet duygusu zayıf, parasal ve siyasal güç için her türlü ilişkiye girme eğilimli, ulusal bilinci gelişmemiş, tercihen de etnik-dinsel açıdan azınlıklar arasından seçilirler (Hablemitoğlu, 1997).

Özellikle kamuoyunu yönlendirmede kullanılan etki ajanları, büyük meblağlar harcayarak halk arasında tartışmalara yol açan bir takım kampanyalar düzenlemekte, para karşılığında basın organlarında güç sahibi olmakta, kongre üyeleri, senatörler, hükümet yetkilileri ve gazetecilerin davet edildiği yemekler, balolar düzenlemekte ve tüm bunları mevcut yasalar içerisinde yapmaktadırlar.

Etki ajanları kimi zaman da özel bir amaç için bir araya gelerek, hükümetler üzerinde büyük etkisi olan ve lobi çalışmaları olarak adlandırılan faaliyetlerle, devlet organlarının, kamu ve özel kurum kararlarının yönlendirilmesinde etkili olurlar (Bittman, 1988: 89).