1881-1909 zaman dizini

[İlteriş Kağan]

1881
Mustafa Kemal'in Selanik'te Doğumu.


1887
Mustafa Kemal'in ilk öğrenimine başlaması. (Kısa bir süre mahalle mektebine devam etmiş, daha sonra çağdaş eğitim yapan Şemsi Efendi Okulu'na geçerek ilkokulu burada bitirmiştir.)

1893
Mustafa Kemal'in babası Ali Rıza Efendi'nin ölümü.

1894
Mustafa Kemal'in Selânik Askerî Rüştiyesi'ne girmesi. (Şemsi Efendi İlkokulu'ndan sonra bir süre Selânik Mülkiye Rüştiyesi'ne devam etti ise de Kaymak Hafız adlı matematik öğretmeninin kendisine haksız yere sopa ile vurması üzerine bu okuldan ayrılmış ve kendi istek ve kararı ile Askerî Rüştiye'ye başvurarak öğrenimine burada devam etmiştir.)

1896
Mustafa Kemal'in Manastır Askerî İdadisi'ne girmesi.

1899
13 Mart 1899 - Mustafa Kemal'in İstanbul'da Harp Okuluna girmesi.

1902
10 Şubat 1902 - Mustafa Kemal'in, Harp Okulu'nu teğmen rütbesiyle bitirerek Harp Akademisi'ne girmesi.

1903
Mustafa Kemal'in Harp Akademisi'nin ikinci sınıfına geçmesi ve üsteğmen olması.

1905
Mustafa Kemal'in kurmay yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisi'nden mezun olması ve 5'inci ordu emrine atanması.

Mustafa Kemal'in Şam'da bazı arkadaşları ile gizli olarak "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"ni kurması.

1906
25 Aralık 1906 - Mustafa Kemal'e, Suriye bölgesindeki üstün hizmetlerinden ötürü Beşinci Rütbe'den Mecidî nişanı verilmesi.

1907
20 Haziran 1907 - Mustafa Kemal'in kolağası (kıdemli yüzbaşı) olması.

13 Ekim 1907 - Mustafa Kemal'in Şam'dan, merkezi Manastır' da bulunan 3'üncü Ordu Karargâhı'na atanması. (Bu karargâhın Selânik'teki şubesinde görev yapmıştır.)

1908
Mustafa Kemal'in General Litzmann'dan çevirdiği "Takımın Muharebe Talimi" adlı -askerî eğitimle ilgili- kitabın Selânik'te yayımlanması.

22 Haziran 1908 - Mustafa Kemal'e, 3'üncü Ordu Karargâhı'ndaki görevinin yanısıra Üsküp-Selânik arasındaki demiryolu müfettişliği görevinin de verilmesi.

23 Temmuz 1908 - İkinci Meşrutiyet'in ilânı.

17 Aralık 1908 - İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra, İstanbul'da Meclis-i Mebusan'ın toplanması.

1909
13 Ocak 1909 - Mustafa Kemal'in 3'üncü Ordu Selânik II'nci Redif Tümeni Kurmay Başkanlığı'na getirilmesi.

13 Nisan 1909 - İstanbul'da İkinci Meşrutiyet'e karşı -avcı taburlarının ayaklanmasıyla- büyük isyan çıkması (31 Mart İsyanı).

15/16 Nisan 1909 - Mustafa Kemal'in Hareket Ordusu ile beraber -bu ordunun Kurmay Başkanı olarak- Selânik'ten İstanbul'a hareketi.

Mayıs 1909 - Mustafa Kemal'in İstanbul'dan Selânik'e dönmesi.

30 Ağustos 1909 - Mustafa Kemal'in Cumalı Ordugâhı'ndaki askerî manevraya katılması.

22 Eylül 1909 - Selânik'te "İttihat ve Terakki Cemiyeti Büyük Kongresi"nin toplanması. (Mustafa Kemal, bu kongrede bir konuşma yaparak ordunun siyasetten çekilmesi gereğini savunmuştur.)

5 Kasım 1909 - Mustafa Kemal'in Selânik II'nci Redif tümeni Kurmay Başkanlığı'ndan tekrar 3'üncü Ordu Karargâhı'na atanması.

Mustafa Kemal'in "Cumalı Ordugâhı" adlı kitabının Selânik'te yayımlanması. (Bu küçük kitap, 30 Ağustos - 8 Eylül 1909 arasında Cumalı Ordugâhı'nda yapılan askerî manevra esasında tutulan not ve krokilerden oluşmuştur.)

[İlteriş Kağan]

1910
6 Eylül 1910 - Mustafa Kemal'in Üçüncü Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığı'na atanması.

Eylül 1910 - Mustafa Kemal'in orduyu temsilen, Picardie manevralarını izlemek amacıyla Fransa'ya gönderilmesi.

Kasım 1910 - Mustafa Kemal'in Üçüncü Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığı'ndan tekrar Üçüncü Ordu Karargâhı'na atanması.



1911
Ocak 1911 - Mustafa Kemal'in, Selânik'te bulunan 38'inci Piyade Alayı'nda görevlendirilmesi.

19 Nisan 1911 - Mustafa Kemal'in, 5'inci Kolordu'nun Selânik-Kılkış arasında yaptığı manevralara katılması. (Manevra, 20 Nisan 1911 akşamı sona ermiştir.)

Eylül 1911 - Mustafa Kemal'in, İstanbul'da Genelkurmay I'inci Şube'ye atanması.

29 Eylül 1911 - İtalyanların Trablusgarp'ta Osmanlı Devleti'ne harp ilânı.

15 Ekim 1911 - Mustafa Kemal'in, Trablusgarp'a gönüllü gitmek üzere gizlice arkadaşlarıyla beraber İstanbul'dan ayrılması.
27 Kasım 1911 - Mustafa Kemal'in binbaşılığa terfi etmesi.

19 Aralık 1911 - Mustafa Kemal'in, Tobruk Bölgesi Komutanlığı görevini yürüten Ethem Paşa'nın yerine Tobruk Bölgesi Komutanlığı'na getirilmesi.

30 Aralık 1911 - Mustafa Kemal'in Derne'ye gelmesi ve Derne Doğu Kolu Komutanlığı'nı üzerine alması.

Mustafa Kemal'in, "Tâbiye Tatbikat Seyahatı" adlı kitabının Selânik'te yayımlanması. (Bu küçük kitap, 5'inci Kolordu'nun 19-20 Nisan 1911 günleri yaptığı ve Mustafa Kemal'in de katıldığı bir askeri tatbikatın not ve krokilerinden oluşmuştur.)



1912
Mart 1912 - Mustafa Kemal'in Deme Komutanlığı'na atanması.

24 Ekim 1912 - Mustafa Kemal'in Derne'den İstanbul'a hareketi.

Ekim 1912 - Balkan Harbi'nin başlaması.
Kasım 1912 - Mustafa Kemal'in, Gelibolu'da bulunan Bahr-i Sefîd (Akdeniz) Boğazı Kuva-yı Mürettebe Komutanlığı Harekât Şubesi Müdürlüğü'ne atanması.



1913
Mart 1913- Edirne'nin Bulgarların eline geçmesi.

30 Mayıs 1913 - Osmanlı Devleti'nin Balkan devletleri ile Londra Barış Antlaşması'nı imzalaması. (Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti Midye - Enez hattını sınır olarak kabul etmiş, Edirne'yi Bulgaristan'a bırakmıştır.)

Temmuz 1913 - Edirne'nin Bulgarlardan geri alınması.

29 Eylül 1913 - Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşı sonunda Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması'nı imzalaması.

27 Ekim 1913 - Mustafa Kemal'in Sofya Ataşemiliterliğine atanması.

20 Kasım 1913 - Mustafa Kemal'in Sofya'ya gelmesi ve ataşemiliterlik görevine başlaması.



1914
11 Ocak 1914 - Mustafa Kemal'e, Sofya Ataşemiliterliğine ilâveten Bükreş, Belgrad ve Çetine Ataşemiliterliklerini de yürütme görevi verilmesi.

1 Mart 1914 - Mustafa Kemal'in yarbaylığa terfi etmesi.

1 Ağustos 1914 - Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması.

29 Ekim 1914 - Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesi.



1915
20 Ocak 1915 - Mustafa Kemal'in, Tekirdağ'da teşkil edilecek 19'uncu Tümen Komutanlığı'na atanması.

2 Şubat 1915 - Mustafa Kemal'in Tekirdağ'a gelişi ve 19'uncu Tümeni kurma çalışmalarına başlaması.

25 Şubat 1915 - Tekirdağ'daki 19'uncu Tümen Komutanlığı'nın Maydos (Eceabat)'a nakli ve Mustafa Kemal'in 19'uncu Tümen Komutanlığı üzerinde olmak üzere Maydos Bölgesi Komutanı olarak görevini sürdürmesi.

18 Mart 1915 - Çanakkale Boğazı'nı geçmeye teşebbüs eden İngiliz ve Fransız donanmalarının, ağır zayiat vererek bu teşebbüslerinde başarısız oluşu.

24 Mart 1915 - Çanakkale cephesinin önem kazanması üzerine, Gelibolu'da 5'inci Ordu'nun kurulması kararı ve komutanlığına Alman Generali Mareşal Liman von Sanders'in atanması. (Liman von Sanders 26 Mart 1915 günü komutayı ele almak üzere Gelibolu'ya gelmiştir.)

Nisan 1915 - Mustafa Kemal'in komutasındaki 19'uncu Tümenin, 5'inci Ordu'nun genel ihtiyatını oluşturmak üzere Bigalı'ya gönderilmesi.

25 Nisan 1915 - Çanakkale'de İngilizlerin, Fransız kuvvetleri ve ANZAK Kolordusu ile beraber Arıbumu, Seddülbahir ve Kumkale sahillerinden çıkarma hareketine başlaması; Bu kuvvetlerin, Bigali'den harekete geçen Mustafa Kemal komutasındaki 19'uncu Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edilmesi.
1 Haziran 1915 - Mustafa Kemal'in albaylığa terfi etmesi.

15 Temmuz 1915 - Mustafa Kemal'e Harp Madalyası verilmesi.

8 Ağustos 1915 - Mustafa Kemal'in -5'inci Ordu Komutanı General Liman von Sanders'in emri ile- "Anafartalar Grubu Komutanlığı"na getirilmesi.

9 Ağustos 1915 - Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin, Anafartalar bölgesinde İngilizlere taarruzu; düşmanın, tepelerden tekrar çıkarma yaptığı kıyılara itilmesi.

10 Ağustos 1915 - Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin, Conkbayırı'nda İngilizlere taarruzu ve bu taarruzun başarı ile sonuçlanması. (Bu muharebe esnasında, Mustafa Kemal'in kalbini hedef alan bir şarapnel parçasının, göğüs cebindeki saati parçalayarak geri dönmesi sonucu, kendisi mutlak bir ölümden kurtulmuştur.)
1 Eylül 1915 - Mustafa Kemal'e, Anafartalar Grubu Komutanlığı'ndaki üstün başanları sebebiyle "Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası" verilmesi.

19/20 Aralık 1915 - İngilizlerin, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar - Arıburnu bölgesinden gizli olarak çekilmeleri.



1916
17 Ocak 1916 - Mustafa Kemal'e, "Anafartalar Grubu Komutanlığı" dönemindeki üstün başarıları sebebiyle "Muharebe Altın Liyakat Madalyası" verilmesi.

27 Ocak 1916 - Mustafa Kemal'in, karargâhı Edirne'de bulunan 16'ncı Kolordu Komutanlığı'na atanması.

10 Mart 1916 - Mustafa Kemal'in komuta ettiği 16'ncı Kolordu karargâhının -Başkomutanlık Vekâleti'nce- Diyarbakır'a nakledilme kararı.

11 Mart 1916 - Mustafa Kemal'in, -16'ncı Kolordu karargâhının Edirne'den Diyarbakır'a kaydırılması kararı üzerine- Edirne'den İstanbul'a gelmesi.

15 veya 16 Mart 1916 - Mustafa Kemal'in, Diyarbakır'daki görevine gitmek üzere İstanbul'dan ayrılması.

26 veya 27 Mart 1916 - Mustafa Kemal'in Diyarbakır'a gelerek 16'ncı Kolordunun komutasını üzerine alması.
1 Nisan 1916 - Mustafa Kemal'in mirliva (tuğgeneral)'lığa terfi etmesi.

15 Haziran 1916 - Mustafa Kemal'in komuta ettiği 16'ncı Kolordu karargâhının Diyarbakır'dan Silvan'a nakledilmesi.

16 Haziran 1916 - Mustafa Kemal'in Diyarbakır'dan Silvan'a gelmesi.

2-3 Ağustos 1916 - Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin Bitlis ve Muş yönünde taarruza geçmesi.

7 Ağustos 1916 - Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin Muş'u düşman işgalinden kurtarması.

8 Ağustos 1916 - Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin Bitlis'i düşman işgalinden kurtarması.

12 Aralık 1916 - Atatürk'ün, -Ahmet İzzet Paşa'nın izinli olarak bir süre İstanbul'a gitmesi üzerine - 2'nci Ordu Komutan Vekilliği'ne atanması. Mustafa Kemal'e Muş ve Bitlis cephelerindeki başarıları sebebiyle "İkinci Rütbe'den Mecidî Nişanı" verilmesi.

16 Aralık 1916 - Mustafa Kemal'in, Sekerat (Diyarbakır'ın Palu kazasına bağlı bir bucak merkezi)'ta 2'inci Ordu Karargâhı`na gelerek komutan vekilliği görevini üzerine alması.



1917
14 veya 17 Şubat 1917 - Mustafa Kemal'in Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı'na atanması.

21 Şubat 1917 - Mustafa Kemal'in Şam'a gitmek üzere Diyarbakır'dan ayrılması.

26 Şubat 1917 - Mustafa Kemal'in Şam'a gelmesi.

7 Mart 1917 - Mustafa Kemal'in -Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı'nın kaldırılması üzerine- 2'nci Ordu Komutan Vekilliği'ne atanması.

12 Mart 1917 - Mustafa Kemal'in 2'nci Ordu Komutan Vekili olarak Şam'dan Diyarbakır'a dönmesi.

16 Mart 1917 - Mustafa Kemal'in asaleten 2'nci Ordu Komutanı olarak atanması.
5 Temmuz 1917 - Mustafa Kemal'in, Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı'na bağlı 7'nci Ordu Komutanlığı'na atanması.

10 Temmuz 1917 - Mustafa Kemal'in -7'nci Ordu Karargâhı'nı oluşturmak üzere Enver Paşa tarafından çağırılması üzerine- Diyarbakır'dan İstanbul'a hareketi.

16 Temmuz 1917 - Mustafa Kemal'in Diyarbakır'dan İstanbul'a gelmesi.

15 Ağustos 1917 - Mustafa Kemal'in 7'nci Ordu Komutanlığı görevine başlamak üzere İstanbul'dan Halep'e hareketi. (7'nci Ordu Karargâhı Halep'in Aziziye mevkiinde idi.)

20 Eylül 1917 - Mustafa Kemal'in, Halep'ten -İstanbul'da bulunan- Bahriye Nazırı ve 4'üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa'ya, Sina Cephesi hakkındaki düşünce ve önerilerini bildiren geniş raporu.
6 Ekim 1917 - Mustafa Kemal'in -Yıldırım Orduları Komutanı Mareşal Falkenhein'le anlaşmazlık sonucu- 7'nci Ordu Komutanlığı'ndan istifa etmesi.

9 Ekim 1917 - Mustafa Kemal'in tekrar Diyarbakır'da bulunan 2'nci Ordu Komutanlığı'na atanması. (Mustafa Kemal, bu atamayı kabul etmediğinden işlem yürürlülük kazanmamış, kendisi 2'nci Ordu Komutanı sıfatıyla izinli sayılarak Halep'ten İstanbul'a gelmiştir.)

15 Ekim 1917 - Mustafa Kemal'in, Halep'ten İstanbul'a dönmesi. (Bazı kaynaklarda Mustafa Kemal'in İstanbul'a dönmesi Ekim ortası veya Ekim sonu olarak gösterilmektedir.)

7 Kasım 1917 - Mustafa Kemal'in, İstanbul'da Genel Karargâh'ta görevlendirilmesi.

15 Aralık 1917 - Mustafa Kemal'in, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetinde Almanya'ya gitmek üzere İstanbul'dan ayrılması.

16 Aralık 1917 - Mustafa Kemal'e, o güne kadarki üstün başarıları sebebiyle "Birinci Rütbe'den Kılıçlı Mecidî Nişanı" verilmesi.



1918
4 Ocak 1918 - Mustafa Kemal'in Almanya seyahatinden İstanbul'a dönmesi.

19 Şubat 1918 - Mustafa Kemal'e, Alman İmparatoru tarafından "Birinci Rütbe'den Kılıçlı Cordon de Prusse Nişanı" verilmesi.

25 Mayıs 1918 - Mustafa Kemal'in, böbrek rahatsızlığı sebebiyle tedavi için İstanbul'dan Viyana'ya hareketi. (Viyana ve Karlsbad'da 2 ay kadar tedavi görmüştür.)

2 Ağustos 1918 - Mustafa Kemal'in Viyana'dan İstanbul'a dönmesi. (Bu tarih bazı kaynaklarda 4 Ağustos 1918 olarak gösterilmiştir.)

7 Ağustos 1918 - Mustafa Kemal'in, Mareşal Falkenhein'ın yerine Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı'na getirilmiş olan Mareşal Liman von Sanders'in emrindeki 7'nci Ordu'ya tekrar komutan olarak atanması.

1 Eylül 1918 - Mustafa Kemal'in, Nablus'taki 7'nci Ordu Karargâhı'na gelerek komutayı ele alması.

19 Eylül 1918 - İngiliz birliklerinin Filistin Cephesi'nde genel taarruza başlaması.

20 Eylül 1918 - Mustafa Kemal'in gelişen İngiliz taaruzu karşısında 7'nci Ordu'yu Şeria Nehri'nin doğusuna alma kararı. (19 Eylül tarihli İngiliz taaruzu karşısında 8'inci Ordu cephesinin yarılması üzerine 4'üncü ve 7'nci Ordular da düşman tarafından çevrilme tehlikesinde kalmışlardı. Mustafa Kemal bu durumda, uygun koşullar altında muharebeye devam etmek için 20 Eylül'de birliklerine Şeria Nehri'nin doğusuna çekilme emrini vermiştir. Bu karar üzerine, 7'nci Ordu birlikleri düzenini ve savaş gücünü bozmadan Rayak'a, oradan da Halep'e çekilmiştir.)

22 Eylül 1918 - Mustafa Kemal'e olağanüstü hizmetleri ve ordusunu imhadan kurtardığı için fahrî yaverlik unvanı verilmesi. (Bu tarih, bazı kaynaklarda 21 Eylül, bazı kaynaklarda ise 23 Eylül olarak belirtilmiştir.)
26 Ekim 1918 - İngilizlerin Halep'e girmesi. Mustafa Kemal komutasındaki 7'nci. Ordu birliklerinin İngiliz taarruzlarını Halep'in kuzeyinde durdurması ve düşmanın bu hattı geçmesine imkân verilmemesi.

30 Ekim 1918 - Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanması.

31 Ekim 1918 - Mareşal Liman von Sanders'in, Yıldrım Orduları Grup Komutanlığı'nı Mustafa Kemal'e devretmesi.

7 Kasım 1918 - Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı ile 7'nci Ordu Karargâhı'nın kaldırılması ve Mustafa Kemal'in Harbiye Nezareti emrine verilmesi.

10/11 Kasım 1918 - Mustafa Kemal'in Adana'dan trenle İstanbul'a hareketi.

13 Kasım 1918 - Mustafa Kemal'in Adana'dan İstanbul'a gelmesi.

Aralık 1918: Mustafa Kemal'in -1914 yılında yazdığı- "Zâbit ve Kumandan İle Hasbihâl" adlı eserinin İstanbul'da yayımlanması.



1919
30 Nisan 1919 - Mustafa Kemal'in 9'uncu Ordu Kıtaatı Müfettişliği'ne atanması.

15 Mayıs 1919 - Yunanlıların İzmir'e çıkması. br>
16 Mayıs 1919 - Mustafa Kemal'in Anadolu'ya geçmek üzere Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan ayrılması.

19 Mayıs 1919 - Mustafa Kemal'in sabah Samsun'a çıkışı.

22 Mayıs 1919 - Mustafa Kemal'in Samsun'dan Sadaret'e raporu: ".... Millet birlik olup hâkimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef kabul etmiştir."

25 Mayıs 1919 - Mustafa Kemal'in Samsun'dan Havza'ya gelmesi.

11 veya 12 Haziran 1919 - Mustafa Kemal'in Havza'dan Amasya'ya gelmesi.

21 Haziran 1919 - Mustafa Kemal'in, İstanbul'da bulunan bazı tanınmış kimselere Amasya'dan mektup göndererek onları Millî Mücadele'ye davet etmesi.

22 Haziran 1919 - Mustafa Kemal'in Amasya'dan Anadolu'da mülkî ve askerî makamlara genelgesi: "Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. ..."
3 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal'in Erzurum'a gelmesi, halk ve asker tarafından sevgi gösterileriyle karşılanması.

8/9 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal'in Harbiye Nezareti'ne ve Padişaha resmî vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildiren telgrafı.

9 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal'in orduya, vilâyetlere ve millete resmi göreviyle beraber askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildiren genelgesi: "... Bundan sonra mukaddes millî gayemiz için her türlü fedakârlıkla çalışmak üzere sine-i millette bir ferd-i mücahit suretiyle bulunmakta olduğumu arz ve ilân ederim."

14 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal'in askerlikten istifası ve Doğu İlleri Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti'nin Erzurum şubesinin başına geçmesinin Erzurum'da yayımlanan Albayrak Gazetesinde halka ilânı: "... Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin istifanamesi bir azim ve iman vesikasıdır. Millette, henüz eski kanın sönmemiş olduğunu gösterir muazzam delildir. Anafartalar'da, millî şerefi, tarihin bugünkü nesilden beklemekte olduğu mukaddes vazifeyi yükselten ve yücelten bu muhterem Komutanı bugün de Millî Mücadele'nin başında görmek mutlu bir görüntüdür."

23 Temmuz 1919 - Erzurum Kongresi'nin açılması ve Mustafa Kemal'in Kongre'ye Başkan seçilmesi.
7 Ağustos 1919 - Erzurum Kongresi'nin Mustafa Kemal'in kısa bir konuşmasıyla son bulması: "Milletimizin kurtuluş ümidi ile çırpındığı en heyecanlı bir zamanda fedakâr muhterem heyetiniz her türlü eziyetlere katlanarak burada, Erzurum'da toplandı. Hassas ve soylu bir ruh ve pek sağlam bir iman ile vatan ve milletimizin kurtuluşuna ait esaslı kararlar aldı. Bilhassa bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birliğini gösterdi. Tarih bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir." Mustafa Kemal'in Erzurum Kongresi tarafından Heyet-i Temsiliye Reisliği'ne seçilmesi.

9 Ağustos 1919 - Mustafa Kemal'in askerlik mesleğinden çıkarılmasına, sahip olduğu madalya ve nişanların geri alınmasına ve fahrî yaverlik unvanının kaldırılmasına dair irade-i seniye çıkması.

2 Eylül 1919 - Mustafa Kemal'in Sivas'a gelmesi, candan gösterilerle karşılanması.

4 Eylül 1919 - Sivas Kongresi'nin açılması ve Mustafa Kemal'in Sivas Kongresi Başkanlığı'na seçilmesi.

11 Eylül 1919 - Sivas Kongresi'nin son bulması. "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" teşkil edildiğine dair yazının Mustafa Kemal imzası ile Sivas Vilâyeti'ne verilmesi.
7 Ekim 1919 - Mustafa Kemal'in Heyet-i Temsiliye adına millete beyannamesi: "En ağır tarihi şartlar altında bile millî vakarından ve herkesin hukukuna göstermedeki mazisinden gelen hasletlerinden zerre kadar ayrılmamış olan milletimizin bundan sonra da aynı tarz ve harekette sabit kalacağından ve bu suretle bu mübarek topraklara sahip olmaktaki uygarlık yeteneğini bütün cihana onaylatacağından şüphe yoktur."

18 Ekim 1919 - Mustafa Kemal'in Sivas'tan Amasya'ya gelmesi.

20 Ekim 1919 - Mustafa Kemal'in, Amasya'da beraberinde Rauf ve Bekir Sami Beyler olmak üzere İstanbul Hükûmeti'nin Bahriye Nazırı Salih Paşa ile görüşmelere başlaması (Amasya Mülâkatı).

22 Ekim 1919 - Amasya görüşmeleri (Amasya Mülâkatı)'nin sona ermesi.

7 Kasım 1919 - Mustafa Kemal'in İstanbul'da yeniden toplanması kararlaştırılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı için yapılan seçimlerde Erzurum milletvekilliğine seçilmesi.

27 Aralık 1919 - Mustafa Kemal'in Ankara'ya gelmesi ve büyük törenle karşılanması. (Mustafa Kemal, şehre girdikten sonra vali odasında bir müddet istirahat ederek çay içmiş, daha sonra 20'nci Kolordu'yu ziyaret etmiş, buradan da kendisine ve arkadaşlarına ayrılan Ziraat Mektebi'ne gelmiştir.) Mustafa Kemal'in bütün teşkilâta, "Ankara'ya geldiğini ve Heyet-i Temsiliye Merkezi'nin Ankara olduğunu" bildiren telgrafı.

[İlteriş Kağan]

1920
12 Ocak 1920 - İstanbul'da son "Osmanlı Meclis-i Mebusanı"nın açılması. (Meclis, İstanbul'un işgali üzerine 18 Mart 1920 günü son toplantısını yaparak çalışmalarına ara verme kararı almış, 11 Nisan 1920'de de Padişah iradesiyle kapatılmıştır.)

28 Ocak 1920 - Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın gizli toplantısında Misak-ı Millî'nin kabulü.

17 Şubat 1920 - Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Misak-ı Millî'nin yabancı parlamentolara ve basına bildirilme kararı.

16 Mart 1920 - İtilâf Devletleri tarafından İstanbul'un fiilen işgali. Mustafa Kemal'in İstanbul'un işgali nedeniyle millete beyannamesi: ".... Bugün, İstanbul'u zorla işgal etmek suretiyle Osmanlı Devleti'nin yediyüz senelik hayat ve egemenliğine son verildi. Yani bugün Türk milleti, medenî kabiliyetinin, yaşama ve bağımsızlık hakkının ve bütün geleceğinin savunmasına davet edildi."

19 Mart 1920 - Mustafa Kemal'in Ankara'da bir Meclis toplanması yolunda acele seçim yapılması için vilâyetlere, mutasarrıflıklara ve kolordu komutanlarına genelgesi: "Ankara'da olağanüstü yetkiye sahip bir meclis, millet işlerini yönetmek ve denetlemek üzere toplanacaktır!"
23 Nisan 1920 - Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması.

24 Nisan 1920 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na seçilmesi ve teşekkür konuşması: "... Gerek askerî gerekse siyasî hayatımın bütün dönemlerini işgal eden mücadelelerimde daima hareket kuralım, millî iradeye dayanarak milletin ve vatanın muhtaç olduğu amaçlara yürümek olmuştur. ..."

11 Mayıs 1920 - Mustafa Kemal'in İstanbul'da Divan-ı Harp tarafından idama mahkûm edilmesi.

24 Mayıs 1920 - Mustafa Kemal hakkında 11 Mayıs 1920 tarihli idam kararının Padişah Vahdettin tarafından onaylanması.
22 Haziran 1920 - Yunanlıların Milne hattından genel taarruza geçmeleri.

8 Temmuz 1920 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "... Memleketimizin ellide biri değil bütünü tahrip edilse, bütünü ateşler içinde bırakılsa, biz bu toprakların üstünde bir tepeye çıkacağız ve oradan savunma ile meşgul olacağız! ..."

10 Ağustos 1920 - İstanbul Hükûmeti ile İtilaf Devletleri arasında "Sevr Antlaşması"nın imzalanması.

13 Eylül 1920 - Mustafa Kemal'in "Halkçılık Programı" adı altında bir broşür yayımlaması, bu broşürün Türkiye büyük Millet Meclisi'ne takdimi ve üyelere dağıtılması.

2/3 Aralık 1920 - Ermenilerle Gümrü Antlaşması'nın imzalanması.

5 Aralık 1920 - Mustafa Kemal'in Bilecik'e gelmesi, burada Dahiliye Nazırı Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki İstanbul Heyeti ile görüşmesi ve heyetin İstanbul'a dönmesine müsaade etmeyeceğini, beraber Ankara'ya gidileceğini bildirmesi (Bilecik Mülâkatı).



1921
10 Ocak 1921 - Birinci İnönü Zaferi.

11 Ocak 1921 - Mustafa Kemal'in, Birinci İnönü Zaferi münasebetiyle Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Bey'e tebrik telgrafı: "... Bu muvaffakiyetin mukaddes topraklarımızı düşman istilâsından tamamen kurtaracak olan kesin zafere bir hayırlı başlangıç olmasını Allah'tan diler ve bu kutlamanın tüm Batı Ordusu er ve subaylarına iletilmesini rica ederim."

20 Ocak 1921 - İlk Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Anayasa)'nun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

1 Mart 1921 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin birinci devre ikinci toplantı yılını açış konuşması: "... Bugün anlaşılmıştır ki, Sevr Antlaşması hükümleri Türkiye'ye zorla uygulanamaz. ..."

16 Mart 1921 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması'nın imzalanması.

1 Nisan 1921 - İkinci İnönü Zaferi. Mustafa Kemal'in, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa'ya cevap telgrafı: "... Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin ters talihini de yendiniz. İstilâ altındaki bedbaht topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en uzak köşelerine kadar zaferinizi kutluyor. Düşmanın istilâ hırsı, azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına çarparak hurdahaş oldu."

10 Mayıs l921 - Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu"nun kurulması.

11 Mayıs 1921 - Mustafa Kemal'in, "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu" genel heyet toplantısında Grup Başkanlığına seçilmesi.

16 Temmuz 1921 - Mustafa Kemal'in, Ankara'da toplanan ve 21 Temmuz 1921'e kadar çalışmalarına devam eden Maarif Kongresi'ni açış konuşması: "... Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa varlığı ile, hakkı ile, birliği ile çelişen bütün yabancı unsurlarla mücadele lüzumunu ve millî düşünceleri, tam bir imanla her karşı fikre karşı şiddetle ve fedakârâne savunma gereği telkin edilmelidir."

18 Temmuz 1921 - Mustafa Kemal'in Ankara'dan, Karacahisar'daki Batı Cephesi Karargâhı'na gelmesi. Mustafa Kemal'in, Batı Cephesi Karargâhı'nda İsmet Paşa'ya direktifi: "Orduyu; Eskişehir'in kuzey ve güneyinde topladıktan sonra, düşman ordusuyla araya büyük bir mesafe koymak lâzımdır ki, ordunun düzenlenmesi ve takviyesi mümkün olabilsin. Bunun için Sakarya doğusuna kadar çekilmek uygundur."

25 Temmuz 1921 - Batı Cephesi'nde Türk ordusunun Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmesi.

5 Ağustos 1921 - Mustafa Kemal'e, geniş yetkilerle ve üç ay süre ile Başkomutanlık yetkisi veren Kanun'un Büyük Millet Meclisi'nde kabulü. Mustafa Kemal'in Başkomutan olmasından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "... Milletimizi esir etmek isteyen düşmanları, Allah'ın yardımıyla ne olursa olsun mağlup edeceğimize dair olan güven ve itimadım bir dakika olsun sarsılmamıştır. Bu dakikada bu kesin inancımı yüksek heyetinize karşı, bütün millete karşı ve bütün âleme karşı ilân ederim."

7-8 Ağustos 1921 - Mustafa Kemal'in Tekâlif-i Milliye emirlerini yayımlaması.

23 Ağustos 1921 - Yunan Ordusu'nun taarruzu ve Sakarya Meydan Muharebesi'nin başlaması (22 gün 22 gece devam etmiştir.)

26 Ağustos 1921 - Başkomutan Mustafa Kemal'in birliklere emri: "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz!"

13 Eylül 1921 - Sakarya Meydan Muharebesi'nin zaferle sonuçlanması.

19 Eylül 1921 - Mustafa Kemal'e Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kanunla "Mareşal" rütbesi ve "Gazi" unvanı verilmesi.

13 Ekim 1921 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında Kars Antlaşması'nın imzalanması.

20 Ekim 1921 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Fransa Hükûmeti arasında Ankara Antlaşması'nın imzalanması.

31 Ekim 1921 - Mustafa Kemal'in Başkomutanlık süresinin 5 Kasım 1921'den itibaren 3 ay daha uzatılmasına dair Kanun'un Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.



1922
14 Ocak 1922 - Mustafa Kemal'in başkanlığında, Meclis İkinci Reisi ve Maliye ve Millî Müdafaa Vekilleriyle, Genelkurmay Başkanı ve Millî Müdafaa ve Maliye Encümenleri reislerinden oluşmak üzere "Harp Encümeni" kurulması.

4 Şubat 1922 - Mustafa Kemal'in Başkomutanlık süresinin 5 Şubat 1922 tarihinden itibaren ikinci defa üç ay uzatılmasına dair Kanun'un Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

1 Mart 1922 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin birinci devre üçüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Efendiler! Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türkiye ve Türkiye halkının devamını ve bağımsızlığını temine çalışıyor. Çünkü Türkiye'nin asıl sahibi, meşru ve gerçek sahibi olan Türkiye halkının kesin arzu ve iradesi bu yoldadır. ..."

6 Mayıs 1922 - Mustafa Kemal'in Başkomutanlık süresinin üçüncü defa üç ay süre ile uzatılmasına dair Kanun'un Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

20 Temmuz 1922 - Başkomutanlığın süresiz olarak Mustafa Kemal'in üzerinde kalmasının Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

26 Ağustos 1922 - Büyük Taarruz'un başlaması.

30 Ağustos 1922 - Yunan ordusunun tamamen sarılması ve imha edilmesi suretiyle Dumlupınar (Başkomutan) Meydan Muharebesi'nin kazanılması.
1 Eylül 1922 - Mustafa Kemal'in orduya beyannamesi: "... Bütün arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin zihinsel güçlerini ve kahramanlık ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına göstermeye devam etmesini isterim. Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir, İleri!"

9 Eylül 1922 - Mustafa Kemal'in İzmir'in alınması haberi üzerine ordulara mesajı: "İlk verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedâkarlığı hürmet ve takdirle anarım. Orduların bundan sonra verilecek hedeflerin elde edilişinde de aynı istek ve fedakârlığı göstereceklerine güvenim tamdır."

10 Eylül 1922 - Mustafa Kemal'in İzmir'e gelmesi.

4 Ekim 1922 - Mustafa Kemal'in 26 Ağustos Taarruzu, 30 Ağustos ve 9 Eylül Zaferleri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "... Bu Anadolu Zaferi tarih sayfaları arasında, bir millet tarafından tamamen benimsenen bir fikrin ne kadar güçlü ve ne zinde bir kuvvet olduğunun en güzel misali olarak kalacaktır."

11 Ekim 1922 - Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın imzalanması.

1 Kasım 1922 - Hilâfet ve Saltanat'ın birbirinden ayrılarak Saltanat'ın kaldırılması kararı.



1923
14 Ocak 1923 - Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım'ın İzmir'de vefatı.

27 Ocak 1923 - Mustafa Kemal'in İzmir'e gelerek annesinin mezarını ziyaret etmesi. br>
29 Ocak 1923 - Mustafa Kemal'in İzmir'de Lâtife (Uşaklıgil) Hanım'la evlenmesi.

17 Şubat 1923 - Mustafa Kemal'in İzmir'de toplanan Türkiye İktisat Kongresi'ni açış konuşması: "... Siyasî, askerî zaferler ne kadar büyük olursa olsunlar ekonomik zaferlerle taçlandırılmazlarsa, meydana gelen zaferler devamlı olamaz, az zamanda söner. ..."

1 Mart 1923 - Mustafa Kemal'in, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin birinci devre dördüncü toplantı yılını açış konuşması: " ... Bilinmektedir ki, izlediğimiz siyaset barışçı bir siyasettir. Memleketimizi hiçbir hak ve adalete dayanmayarak çiğnemek ve çiğnetmek girişimi, muzaffer ordumuzun fedakârane gayretiyle lâyık olduğu başarısızlığa uğratılmış ve milletimiz, tarihin nadir kaydettiği bir zafer kazanarak sevgili yurdumuzu kurtarmıştır. ..."

8 Nisan 1923 - Mustafa Kemal'in, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı olarak milletvekili seçimi münasebetiyle millete, 9 ilkeyi içine alan beyannamesi.

24 Temmuz 1923 - Lozan Antlaşması'nın imzalanması.
13 Ağustos 1923 - Mustafa Kemal'in ikinci defa Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na seçilmesi. Mustafa Kemal'in, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci devre birinci toplantı yılını açış konuşması: "... Memleketimizi bayındır, halkımızı mutlu yapacağız ve refaha kavuşturacağız. Ümidimiz, kararımız ve bilhassa milletimizin ve Yüce Meclisinizin göstereceği birlik ve dayanışma, ilerleme ve uygarlık yolundaki çalışmamızda elbette başarının kefili olacaktır. ..."

11 Eylül 1923 - Halk Fırkası'nın kurulması ve Mustafa Kemal'in Halk Fırkası Genel Başkanlığı'na seçilmesi.

13 Ekim 1923 - Ankara'nın başkent olması.
29 Ekim 1923 - Cumhuriyet'in ilânı ve Mustafa Kemal'in Cumhurbaşkanlığı'na seçilmesi.

30 Ekim 1923 - Mustafa Kemal tarafından, kabineyi kurma görevine İsmet Paşa'nın atanması.

21 Kasım 1923 - Mustafa Kemal'e Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile yeşil-kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası verilmesi.



1924
1 Mart 1924 - Mustafa Kemal'in, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci devre birinci toplantı yılını açış konuşması: "... İslâm dinini, asırlardan beri alışılageldiği şekilde bir siyaset vasıtası mevkiinden uzaklaştırmak ve yüceltmek gereğini görüyoruz. Mukaddes ve ilahî inançlarımızı ve vicdanî değerlerimizi, karanlık ve kararsız olan ve her türlü menfaat ve ihtirasların ortaya çıkma sahnesi olan siyasetlerden ve siyasetin bütün kısımlarından bir an önce ve kesinlikle kurtarmak, milletin dünya ve ahiret saadetinin emrettiği bir zorunluluktur. Ancak bu suretle İslâm dininin yüksekliği belirir."

3 Mart 1924 - Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birliği) Kanunu'nun kabulü. Hilâfetin kaldırılmasına ve Osmanlı hanedanının Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışına çıkarılmasına dair Kanun'un kabulü. Şeriye ve Evkaf Vekâleti ile Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti'nin kaldırılmasına dair Kanun'un kabulü. (Şeriye ve Evkaf Vekâleti'nin dinî hizmetlerini yürütmek üzere Diyanet İşleri Başkanlığı, Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti'nin yerine Genelkurmay Başkanlığı kurulmuştur.)

26 Ağustos 1924 - Mustafa Kemal'in direktifiyle, Ankara'da Türkiye İş Bankası'nın kurulması.

30 Ağustos 1924 - Mustafa Kemal'in Dumlupınar'da Meçhul Asker Anıtı'nın temelini atması.

1 Kasım 1924 - Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci devre ikinci toplantı yılını açış konuşması: "... Hiç şüphe etmemelidir ki, Anadolu ortasında süratle meydana getirilecek yeni ve bayındır bir Ankara, asırlarca ihmal edilen Türk vatanı için başlı başına bir uygarlık merkezi, Türk Devleti için pek önemli bir dayanak olacaktır! ..."

17 Kasım 1924 - Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması. (1925 yılının Haziran ayının başında, Bakanlar Kurulu kararı ile feshedilmiştir.)



1925
17 Şubat 1925 - Âşar'ın kaldırılmasına dair Kanun'un kabulü.

4 Mart 1925 - Takrir-i Sükûn Kanunu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

5 Ağustos 1925 - Mustafa Kemal'in, Lâtife (Uşaklıgil) Hanım'dan ayrılması.

28 Ağustos 1925 - Mustafa Kemal'in elinde panama şapkası ile İnebolu'da Türk Ocağı'na gelmesi ve giyim ve şapka hakkında bir konuşma yapması.

1 Kasım 1925 - Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci dönem üçüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Cumhuriyet devrinin kendi zihniyet ve ahlâkıyla donanmış basınını yine ancak Cumhuriyet'in kendisi yetiştirir. ..."

5 Kasım 1925 - Mustafa Kemal'in, Ankara Hukuk Mektebi'nin açılış töreninde konuşması: " Cumhuriyetin güç ve dayanağı olacak bu büyük kurumun açılışında hissettiğim mutluluğu hiçbir girişimde duymadım ve bunu göstermek ve ifade etmekle memnunum."

25 Kasım 1925 - Şapka giyilmesi hakkında Kanun'un kabulü.

30 Kasım 1925 - Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile birtakım unvanların kaldırılmasına dair Kanun'un kabulü.

26 Aralık 1925 - Milletlerarası saat ve takvim hakkındaki Kanunların kabulü.



1926
17 Şubat 1926 - Türk Medenî Kanunu'nun kabulü.

22 Nisan 1926 - Borçlar Kanunu'nun kabulü.

29 Mayıs 1926 - Türk Ticaret Kanunu'nun kabulü.

14/15 Haziran 1926 - Mustafa Kemal'e karşı planlanan suikast girişiminin elebaşılarının İzmir'de tutuklanması.

18 Haziran 1926 - Mustafa Kemal'in İzmir suikast girişimi hakkında Anadolu Ajansına demeci: ". . Alçak girişimin, benim şahsımdan ziyade mukaddes Cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelerimize yönelmiş bulunduğuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum birgün elbet toprak olacaktır, fakat Türkiye Cumhuriyeti sonsuza kadar yaşayacaktır!"

1 Kasım 1926 - Mustafa Kemal'in, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci dönem dördüncü toplanma yılını açış konuşması: "... Bu büyük millet, arzu ve istidadının yöneldiği istikametleri görmeye çalışan ve görebilen evlâdını daima takdir ve himaye etmiştir. ..."



1927
30 Haziran 1927 - Mustafa Kemal'in vermiş olduğu dilekçe üzerine askerlikten emekliye ayrılması hakkında kararname düzenlenmesi.

1 Temmuz 1927 - Mustafa Kemal'in, Kurtuluş'tan sonra İstanbul'a ilk gelişi ve coşkun şekilde karşılanması.

15 Ekim 1927 - Cumhuriyet Halk Partisi'nin "II'nci Büyük Kongresi"nin Ankara'da toplanması ve Mustafa Kemal'in 36 saat 33 dakika süren Büyük Nutku'nu okumaya başlaması.

20 Ekim 1927 - Mustafa Kemal'in Cumhuriyet Halk Partisi II'nci Büyük Kongresi'nde okuduğu Büyük Nutku'nu bitirmesi: "... Bugün ulaştığımız netice, asırlardan beri çekilen millî felâketlerin doğurduğu uyanıklığın ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların karşılığıdır. Bu neticeyi Türk gençliğine emanet ediyorum. Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyeti'ni ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. ... Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur!"

1 Kasım 1927 - Mustafa Kemal'in ikinci defa Cumhurbaşkanlığına seçilmesi. Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üçüncü dönem birinci toplanma yılını açış konuşması: "... Büyük Millet Meclisi, Türk milletinin asırlar süren arayışlarının özü ve onun bizzat kendisini idare etmek şuurunun canlı timsalidir. Türk milleti, mukadderatını Büyük Millet Meclisi'nin kifayetli ve vatanperver eline bıraktığı günden itibaren karanlıkları sıyırıp kaldırmış ve ümitleri boğan felâketlerden milletin gözlerini kamaştıran güneşler ve zaferler çıkarmıştır. ..."



1928
10 Nisan 1928 - Lâiklik ile ilgili önemli Anayasa değişikliklerinin yapılması.

20 Mayıs 1928 - Milletlerarası rakamların kullanılması hakkında Kanun'un kabulü.

9/10 Ağustos 1928 - Mustafa Kemal'in, İstanbul Sarayburnu Parkı'nda yeni harfler hakkında konuşması: "... Bizim ahenkli, zengin dilimiz yeni Türk harfleriyle kendini gösterecektir. Asırlardan beri kafalarımızı demir çerçeve içinde bulunduran, anlaşılmayan ve anlamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak ve bu gereği anlamak mecburiyetindeyiz! ..."

1 Kasım 1928 - Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında Kanun'un kabulü. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üçüncü dönem ikinci toplantı yılını açış konuşması: "... Büyük Millet Meclisi'nin kararıyla Türk harflerinin kesinlik ve yasallık kazanması, bu memleketin yükselme mücadelesinde başlı başına bir geçit olacaktır. ..."

8 Kasım 1928 - Mustafa Kemal'in halka yeni yazıyı öğretmek üzere faaliyete geçecek olan Millet Mektepleri'nin Genel Başkanlığı'nı ve Başöğretmenliği'ni kabul etmesi.



1929
1 Ocak 1929 - Yeni harfleri ve bu harflerle yazıyı halka öğretmek üzere "Millet Mektepleri"nin açılması.

1 Kasım 1929 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üçüncü dönem üçüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Meclisimizin en büyük eseri olan Türk harfleri, memleketin umumî hayatına tamamen tatbik olunmuştur. İIk müşkülât, milletin ülkü kuvveti ve uygarlığa olan sevgisi sayesinde kolaylıkla yenilmiştir. ..."

[İlteriş Kağan]

1930
3 Nisan 1930 - Türk kadınlarına belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanıyan yeni Belediye Kanunu'nun kabulü.

12 Ağustos 1930 - Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması. (Parti, 17 Kasım 1930'da kendisini feshetmiştir.)

1 Kasım 1930 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üçüncü dönem dördüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Geçen senenin önemli olaylarından biri de Sivas'a demiryolunun ulaşmasıdır. Bu kadar müşkülât içinde vatanı bir misli daha genişletmeye ve kuvvetlendirmeye yardımcı olan bu eserin gelecekte Türk milleti tarafından şükranla anılacağına eminim! ..."

23 Aralık 1930 - Menemen'de, Kubilây adlı yedeksubay öğretmenin şehit edilmesi.



1931
12 Nisan 1931 - Mustafa Kemal'in direktifiyle Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'nin kurulması. (Daha sonra "Türk Tarih Kurumu" adını almıştır.)

4 Mayıs 1931 - Mustafa Kemal'in üçüncü defa Cumhurbaşkanlığına seçilmesi.

10 Mayıs 1931 - Mustafa Kemal'in Ankara'da toplanan Cumhuriyet Halk Partisi Üçüncü Büyük Kongresi'ni açış konuşması: "... Millet için ve milletçe yapılan işlerin hâtırası her türlü hâtıraların üstünde tutulmazsa millî tarih kavramının kıymetini takdir etmek mümkün olamaz!"

1 Kasım 1931 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin dördüncü dönem birinci toplantı yılını açış konuşması: "... Türkiye'nin güvenliğini gaye tutan, hiçbir milletin aleyhinde olmayan bir barış doğrultusu, bizim daima kuralımız olacaktır."



1932
19 Şubat 1932 - Halkevlerinin açılması.

12 Temmuz 1932 - Mustafa Kemal'in direktifiyle "Türk Dili Tetkik Cemiyeti"nin kurulması. (Daha sonra "Türk Dil Kurumu" adını almıştır.)

1 Kasım 1932 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin dördüncü dönem ikinci toplantı yılını açış konuşması: "... Millî kültürün her çığırda açılarak yükselmesini Türkiye Cumhuriyeti'nin temel dileği olarak temin edeceğiz! ..."



1933
31 Mayıs 1933 - İstanbul Darülfünunu'nun kapatılmasına ve Millî Eğitim Bakanlığı'nca yeni bir üniversite kurulmasına dair Kanun'un kabulü.

1 Ağustos 1933 - Kanunla kapatılan İstanbul Darülfünunu'nun yerine İstanbul Üniversitesi'nin kurulması.

29 Ekim 1933 - Mustafa Kemal'in, Cumhuriyetin 10'uncu Yıldönümü nedeniyle Türk milletine ünlü söylevi: "... Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti'dir. ... Asla şüphem yoktur ki, Türklüğün unutulmuş büyük medenî vasfı ve büyük medenî kabiliyeti bundan sonraki gelişimiyle geleceğin yüksek medeniyet ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır. ... Ne mutlu Türk'üm diyene!"

1 Kasım 1933 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin dördüncü dönem üçüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Geçen on sene, gelecek devirler için bir başlangıçtan başka bir şey değildir. Bununla beraber, eski devirlerin tarihi karşısında, Cumhuriyetin bu on senesi, eşi görülmeyen bir diriliş ve göz kamaştırıcı bir ileri atılış âbidesidir! ..."



1934
9 Şubat 1934 - Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında "Balkan Antantı"nın imzalanması.

21 Haziran 1934 - Soyadı Kanunu'nun kabulü.

1 Kasım 1934 - Mustafa Kemal'in Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin dördüncü dönem dördüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu yapılmaktadır. Ancak, bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir. Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. ..."

24 Kasım 1934 - Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verildiğine dair Kanun'un Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü.

26 Kasım 1934 - Efendi, Bey, Paşa, Hazretleri vb. lâkap ve unvanların kaldırıldığına dair Kanun'un kabulü.

5 Aralık 1934 - Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanıyan Anayasa değişikliğinin kabulü.



1935
1 Mart 1935 - Atatürk'ün dördüncü defa Cumhurbaşkanı seçilmesi.

28 Nisan 1935 - Atatürk'ün Hilâliahmer'e "Kızılay" adını verişinin Kızılay Kurultayı'nda kabul edilmesi.

3 Mayıs 1935 - Atatürk'ün Türkkuşu'nun hizmete açılması nedeniyle Etimesgut Havaalanı'nda yapılan törende konuşması: "... Türk çocuğu! Her işte olduğu gibi, havacılıkta da, en yüksek düzeyde, gökte seni bekleyen yerini az zamanda dolduracaksın! ..."

9 Mayıs 1935 - Atatürk'ün, Cumhuriyet Halk Partisi IV'üncü Büyük Kurultayı'nı açış konuşması: "Uçurum kenarında yıkık bir ülke... Türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar... Yıllarca süren savaş... Ondan sonra, içerde ve dışarda saygı ile tanınan yeni vatan, yeni sosyete, yeni devlet ve bunları başarmak için arasız devrimler... İşte Türk Genel Devrimi'nin bir kısa ifadesi!"

1 Kasım 1935 - Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin beşinci dönem birinci toplantı yılını açış konuşması: " ... Olaylar Türk milletine iki önemli kuralı yeniden hatırlatıyor: Yurdumuzu ve haklarımızı savunacak kuvvette olmak! Barışı koruyacak uluslararası çalışma birliğine önem vermek! ..."



1936
9 Ocak 1936 - Atatürk'ün Ankara'da "Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi"nin açılış törenini izlemesi.

20 Temmuz 1936 - Boğazların Türk Hükûmeti'nin hâkimiyetine geçişini sağlayan "Montreux Sözleşmesi"nin imzalanması.

1 Kasım 1936 - Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin beşinci dönem ikinci toplantı yılını açış konuşması: "... Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslarıyla Türk milletini emin ve sağlam bir gelecek yoluna koyduğu kadar, asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle büsbütün yeni bir hayatın müjdecisi olmuştur. ..."



1937
27 Ocak 1937 - Cenevre'de Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay'ın bağımsızlığının kabul edilmesi.

11 Haziran 1937 - Atatürk'ün Başbakanlığa, bütün çiftliklerini ve mallarını hazineye bağışladığını telgraf ile bildirmesi.

8 Temmuz 1937 - Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktı'nın imzalanması.

1 Kasım 1937 - Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin beşinci dönem üçüncü toplantı yılını açış konuşması: "... Milletimizin lâyık olduğu yüksek uygarlık ve refah seviyesine varmasını alıkoyabilecek hiçbir engel düşünmeye yer bırakılmadığını ve bırakılmayacağını huzurunuzda söylemekle bahtiyarım! ..."



1938
30 Mart 1938 - Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nin, Fransa'dan davet edilen Prof. Dr. Fissenger'in Atatürk'ü muayenesinden sonra Atatürk'ün hastalığı hakkında ilk resmî bildiri yayımlaması. (Bu bildiride, Fissenger'in muayenesi sonucu Atatürk'ün sağlığında endişe verici bir durum olmadığının tesbit edildiği ve kendisine 1,5 ay kadar istirahat tavsiyesinin yeterli görüldüğü belirtilmiştir.)

27 Mayıs 1938 - Atatürk'ün Ankara'dan İstanbul'a gelmesi. (Ölüm tarihine kadar İstanbul'da kalmıştır.)

5 Eylül 1938 - Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda vasiyetini yazması. (Vasiyetname, 6 Eylül 1938 günü Dolmabahçe Sarayı'na çağırılan İstanbul Altıncı Noteri'ne Atatürk tarafından teslim edilmiştir.)

16 Ekim 1938 - Atatürk'ün ilk ağır komaya girmesi.

29 Ekim 1938 - Atatürk'ün, Cumhuriyetin 15'inci Yıldönümü nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Ordusuna mesajı: "... Türk vatanının ve Türklük camiasının şan ve şerefini, iç ve dış her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni, her an yapmaya hazır olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız vardır. ..."
1 Kasım 1938 - Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin beşinci dönem dördüncü toplantı yılını açış konuşmasının Başbakan Celâl Bayar tarafından okunması: "... Memleketimizi her gün daha çok kuvvetlendirmek, her alanda her türlü ihtimallere karşı koyabilecek bir halde bulundurmak ve dünya olaylarının bütün safhalarını büyük bir uyanıklılıkla izlemek, barışsever siyasetimizin dayanacağı esasların başlangıcıdır! ..."

8 Kasım 1938 - Atatürk'ün ikinci defa ağır komaya girmesi.

10 Kasım 1938 - Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda saat dokuzu beş geçe ölümü.

28 Kasım 1938 - Atatürk'ün vasiyetinin, Ankara Üçüncü Sulh Hukuk Hakimliği tarafından açılması.

Kaynaklar:

Utkan KOCATÜRK, Doğumundan Ölümüne Kaynakçalı ATATÜRK Günlüğü, ATATÜRK Araştırma Merkezi, Ankara, 2007.
Orhan TOPÇUOĞLU, ATATÜRK Günlüğü, Demircioğlu Matbaacılık, Ankara, 1989.
Özel ŞAHİNGİRAY, ATATÜRK’ün Nöbet Defteri (1931-1938), Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 1955.
Ali GÜLER, ATATÜRK Soyu Ailesi ve Öğrenim Hayatı, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1999.