Tacikistan 'Düşün ötesinde yaşamlar'

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Tacikistan 'Düşün ötesinde yaşamlar'

Garip bir memleket, Tacikistan!!

Tacikistan, Orta Asya'nın can damarı Fergana vadisi ile Afganistan-Pakistan-Çin sınırlarında önemli bir yere sahip.

Türkistan bölgesinin temelini teşkil eden Özbekistan ve Kırgızistan arasına sıkışan ve Orta Asya'nın Çukurovası olarak değerlendirilen Fergana vadisini üçe bölen Tacikistan'ın sınırları, etnik meseleleri alevlendiren bir yapıda olduğu göz önüne alınırsa, başkent Duşenbe'deki gerginliğin Türk-İslam dünyası için ne kadar tehlikeli olduğu gözlenebilmektedir.

Diğer cumhuriyetlerde olduğu gibi aşiret-bölgecilik kavgaları, Tacikistan'da ne yazık ki zamanla iç savaşa dönüşürken, yüz binlerce kişi, Afganistan ve Özbekistan'a sığınarak, toplumsal ve ekonomik meselelere yenileri eklenmiştir. Bugün kuzey-güney sürtüşmesi olarak nitelendirilen anlaşmazlıklar, bölgeye hakim olmaya çalışan dış güçlerin etkisi ile, öncelikle Özbekistan-Kırgızistan ve Tacikistan arasında yapay parçalanan Fergana vadisi ve Özbekistan'ın geneline ve tabiatı ile bütün Orta Asya'ya yayılma tehlikesi söz konusu.

İran kökenli bir halk olan Tacikler, milattan önce sırasıyla Perslerin, Büyük İskender’in ve onun ardından kurulan devletlerin hakimiyetleri altında kaldılar. 7.-8.yy arasında Müslüman Araplar Taciklerin yaşadığı bölgeyi fethettiler ve buralara Maveraünnehr ismini verdiler. Kısa zamanda Müslümanlığı kabul eden Tacikler, bölgeye hakim olan Türklerin kültür ve dillerinden büyük ölçüde etkilendiler. Yüzyıllar boyu Türk imparatorlukları tesiri altında kalan Tacikler 15. asırdan 18. asrın ortalarına kadar Buhara Hanlığının hakimiyeti altında yaşadılar. Daha sonra Ceyhun Irmağının güneyinde ve güneybatısındaki toprakları ele geçiren Afganlar, Taciklere hakimiyetlerini kabul ettirdiler. Tacik topraklarının büyük bölümü 1860’lı yıllarda Rusların eline geçti. Buhara Hanlığı ise 1868’de Rusya’nın hakimiyetini kabul etti.

Rusya’daki 1917 Ekim Devriminden sonra Taciklerin yaşadığı toprakların bir bölümü 1918 Nisan’ında kurulan Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bağlandı. Bugünkü Tacikistan topraklarının büyük bölümünü içine alan Buhara Hanlığında 23 Ağustos 1920’de yönetime el koyan devrimciler, Ekim ayında Buhara Sovyet Halk Cumhuriyetini kurdular. Devrimciler 1921 başlarında Duşanbe ve Kulyab’ı ele geçirdiler. Yeni yönetime karşı ayaklanan halk, kanlı bir şekilde bastırıldıysa da ayaklanmacılar İbrahim Bek idaresinde mücadelelerine 1931’e kadar Doğu Buhara’da devam ettiler.

Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ile 1924’te Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bağlı Tacik toprakları birleştirilerek Tacikistan Özerk Cumhuriyeti kuruldu. İdari olarak Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bağlıydı. 1929’da Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 cumhuriyetten biri haline getirildi.

Orta Asya cumhuriyetleri arasında en fakiri olan Tacikistan’da ekonominin kötü durumu huzursuzluklara sebep olmaktadır.

Yüksek dağları ile ülke üçe bölündüğünden, bölgeler arasında ilişki pek sağlam değildir. Ekonomik sorunlar yüzünden bölgecilik veya aşiretçilik oldukça güçlüdür. Bağımsızlıktan önce başlayan hükümet-muhalefet çekişmesi bu yüzden son derece karışık bir vaziyette olup özellikle güneyde, Afganistan sınırında başlayan esrar ve silah kaçakçılığı ve mafya anlayışındaki grupların zanaat sektörlerini elinde tutma isteği de, iç çekişmelerin daha da derinleşmesine sebep olmuştur. Tacikistan'daki iç savaştan faydalanan bu gruplar, dağlık bölgeden alınan haşhaş ve keneviri, Kırgızistan ve Özbekistan üzerinden Rusya hatta Türkiye ile Batıya ulaştırdığı bilinmektedir.
Tacikistan ‘da Türk izlerini bulmak çok zor olmuyor ama yol bulmak ve ilerlemek oldukça zor oluyor. Dağlık bölgelerde ki ulaşım zorlukları açısından Tacikistan gezimizi kısa kesip
Kırgızistan’a doğru yol alıyoruz...

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Pamir Altay Dağları

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
İsmail Somoni – Duşanbe

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Hucand

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
İskender Gölü – Pamir

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Sir Derya – Hucand

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Ulusal Müze – Duşanbe