ATATÜRK HANGİ KİLİSEYİ CAMİ YAPTI ?

[İlteriş Kağan]

ATATÜRK HANGİ KİLİSEYİ CAMİ YAPTI ?

Bugün devri, iktidarlarında camileri kiliseye çeviren, satışa çıkaran, kiliselere trilyonluk yardım yapanlara karşı, Atatürk'ten cevap: Atatürk, hangi kiliseyi camiye çevirdi?



ATATÜRK HANGİ KİLİSEYİ CAMİ YAPTI ?

Bugün devri, iktidarlarında camileri kiliseye çeviren, satışa çıkaran, kiliselere trilyonluk yardım yapanlara karşı, Atatürk'ten cevap: Atatürk, hangi kiliseyi camiye çevirdi?

Atatürk’ün ve Genç Cumhuriyetin Camiye Verdiği Önem

Genç cumhuriyet, asla “cami düşmanlığı”, yapmamıştır. Tam tersine Atatürk döneminde genç cumhuriyet, gerektiğinde cami inşa ettirmiş, camilerin bakım ve tamirini yaptırmış, hatta kullanılmayan bazı kiliseleri camiye dönüştürmüştür.

Örneğin:

-7 Aralık 1925 tarihli bir kanuna göre, Niğde’nin Pertek Köyü’ndeki bir kilisenin camiye çevrilmesine karar verilmiştir.

- 18 Mart 1933 tarihli bir kanuna göre de Edirne’deki Selimiye Camii’nin sıva tamirinin yapılması kararlaştırılmıştır.

- Atatürk’ün çizdiği, “İdeal Cumhuriyet Köyü’nün” tam merkezinde bir de camiye yer verilmiştir. Atatürk, çizdiği projede 22 numarayla gösterdiği camiyi, köy hamamı ve etüv makinesinin hemen yanına yerleştirmiştir.

- Atatürk, çıkan büyük bir kasırgada hasar gören Edirne Selimiye Camii’nin onarılması için ödenek göndermiştir.

- Atatürk, 1930 yılında, Erzurum’un Mihalisck Köyü’ne cami yapımı için beş bin lira göndermiştir.

- Atatürk, sadece Türkiye’deki değil yurt dışındaki camilerle de ilgilenmiştir. 1919’da başlanıp 1926’da tamamlanan Paris Camii’ne yardım yapanlar arasında Atatürk de vardır. Paris Camii’nde büyük emekleri olan Bencheikh El Hocine Abbas “Mustafa Kemal Atatürk’ün de Paris Camii’nde izleri bulunduğunu” ifade etmiştir. Şeyh Hamza Ebubekir’in, Bencheikh El Hocine Abbas’a anlattıklarına göre: Mustafa Kemal Atatürk, Abdülhamid’in ölümünden sonra 1938 yılına kadar her yıl Paris Camii’ne “bizim de çorbada tuzumuz bulunsun” diye, birkaç bin frank para göndermiştir. Atatürk’ün ölümünden sonra bu yardım kesilmiştir.

Atatürk Edirne Selimiye Camii’nde

1923’te Balıkesir Paşa Camii’nde Cuma namazı kılan ve hutbe veren Atatürk, özellikle Kurtuluş Savaşı yıllarında Cuma namazlarını, Anadolu’nun değişik şehirlerindeki (Havza, Amasya, Ankara, Balıkesir gibi) değişik camilerde kılmıştır. Atatürk, cumhuriyetin ilanından sonra da yurt gezilerinde özellikle tarihi camileri ziyaret etmeye büyük özen göstermiştir.

Atatürk, Edirne ziyaretinde Edirne Selimiye Camii’ne gitmiştir.

Caminin giriş kapısının üstündeki kitabeyi inceleyen Atatürk, orada yazılı olan AYETİ okumuş ve caminin imamı Fereli Ahmet Efendi’ye bu ayetin anlamını sormuştur. Daha sonra da camiye girerek incelemelerde bulunmuş ve bazı açıklamalar yapmıştır:

Atatürk, caminin içinde minberle avize arasında durmuş ve, “Beyler, hiçbir dine bağlı olmayan kalp istirahattan mahrumdur” diye söze başladıktan sonra şunları söylemiştir:

“Bakınız, ecdadımız İstanbul’un fethinden tam 125 sene sonra bu şaheser camiyi İstanbul’da değil de Edirne’de yapmış, böylece Edirne’ye mührünü basmış, tapulamıştır. Dahi Mimar Sinan sanat ve din aşkıyla bu eseri bina etmiştir.”

Daha sonra avizenin üzerinde yarım kubbede yer alan Arapça yazıyı okuyan Atatürk, Müftü’ye dönerek “Hocam, bu ayet Tövbe Suresi’nin 18. Ayeti değil mi?” diye sormuş, Müftü, “Evet Paşa Hazretleri” cevabını vermiştir. Atatürk, tekrar Müftü’ye dönerek, “Bana bu ayetin manasını söyleyebilir misiniz?” diye sormuştur. Müftü de, “Bildiğim kadarıyla bu ayette ‘Allah’ın, mescitlerini, camilerini yapan ve imar edenler Allah’a ve ahiret gününe iman edip, namazlarını kılan, zekatlarını veren ve ancak Allah’tan korkanlardır. Onlar doğru yoldadır’ demektedir.” demiştir.

Atatürk’ün Cami Araştırmaları

Atatürk, ayrıca belki de Türk siyasetçileri arasında ilk ve tek “cami araştırması” yapan liderdir. İslam tarihinde ilk camilerin nasıl ortaya çıktığını merak eden Atatürk, Leon Caetani’nin “İslam Tarihi” adlı eserinin 3. cildinde “Caminin Kökeni”, “Medine’de Caminin Kurulması” başlıkları altındaki satırlarla ilgilenmiş, önemli buluğdu satırların altınız çizmiş ve sayfa kenarlarına bazı notlar almıştır.

[İlteriş Kağan]

"Ey millet! Allah birdir, şanı büyüktür. Allah'ın selâmeti, sevgi ve iyiliği üzerinize olsun. Peygamber Efendimiz Hazretleri, Cenâb-i Hak tarafından insanlara dinî hakikatleri tebliğe memur edilmiş ve resul olmuştur. Temel nizami, hepimizin bildiği Kur'ân-ı Azimussan'daki açık ve kesin hükümlerdir.

İnsanlara maneví mutluluk vermiş olan dinimiz, son dindir, mükemmel dindir. Çünkü dinimiz; akla, mantığa ve gerçeklere tamamen uymakta ve uygun gelmektedir. Eğer akla, mantığa ve gerçeklere uymamış olsa idi bununla diğer ilâhî tabiat kanunları arasında birbirine zıtlık olması gerekirdi. Çünkü bütün tabiat kanunlarını yapan Cenab-ı Hak'tır.

Arkadaşlar! Cenab-ı Peygamber çalışmalarında iki yere, iki eve sahipti. Biri kendi evi, diğeri Allah'in evi idi. Millet işlerini Allah'ın evinde yapardı. Hazret-i peygamber'in mübarek yollarını takip ederek bu dakikada milletimize ve milletimizin şimdiki ve geleceğine ait konuları görüşmek maksadıyla bu kutsal yerde, Allah'ın huzurunda bulunuyoruz. Beni bu şerefe kavuşturan Balıkesir'in dindar ve kahraman insanlarıdır. Bundan dolayı çok memnunum. Bu vesile ile büyük bir sevaba nail olacağımı ümit ediyorum.

Efendiler! Camiler birbirimizin yüzüne bakmaksızın yatıp kalkmak için yapılmamıştır. Camiler, söylenenleri dinleme ve ibadet ile beraber din ve dünya için neler yapılması lazım geldiğini düşünmek, yani birbirimizin görüş ve düşüncelerini almak için yapılmıştır. Millet işlerinde her ferdin zihninin başlı başına faaliyette bulunması lâzımdır. İşte biz de burada din ve dünya için, geleceğimiz için her şeyden önce hakimiyetimiz için neler düşündüğümüzü meydana koyalım.

Ben yalnız kendi düşüncemi söylemek istemiyorum. Hepinizin düşüncelerini anlamak istiyorum. Millî emeller, millî irade yalnız bir şahsın düşünmesinden değil, millet fertlerinin tamamının arzularının, emellerinin bileşkesinden ibarettir. Bundan dolayı benden ne öğrenmek, ne sormak istiyorsanız serbestçe sormanızı rica ederim."

Başbuğ Mustafa Kemal
07 Şubat 1923 BALIKESIR - Zagnos Paşa Camii
-------------------------------------------------------------------------------

Balıkesir Üniversitesi (BAÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Zeki Çevik ;
"Ben bizzat o hutbeyi dinleyen, Muzaffer isminde bir vatandaşla konuştum. 1980 yılında görüştüğüm kişi, o tarihte 17 yaşlarında delikanlı olduğunu aktardı. Hutbeden sonra halkın arasında inen Atatürk, vatandaşların kendisine soru sorabileceğini de söylemiş. Akabinde vatandaşların 40 kadar soru sorduğu belirtilir.''

[İlteriş Kağan]

İçinde bulunduğumuz her yerde vıcık vıcık “din istismarı” ve “Osmanlı seviciliği” yapılan bu günlerde, ben Mustafa Kemal ATATÜRK’ümüzün çok az bilinen bir özelliğini sizlerle paylaşmak istiyorum.

Nedense hiç kimse Atatürk’ün cami yaptırdığını söylemez[1].
Oysa ki, Dünya yuvarlağının batısında ve doğusunda ilk okunan ezanlar, Atatürk sayesinde okunmuştur.
“Nasıl yani?” dediğinizi duyar gibiyim!
Şöyle ki:
Fransa’daki Paris Camii (la Mosquée de Paris) Atatürk’ün yardımlarıyla tamamlanmış; Japonya’daki Tokyo Camii (Tokyo Jamii Mosque) ise bizzat Atatürk tarafından yaptırılmıştır.[2]

Paris Camii (la Mosquée de Paris)
Mustafa Kemal Atatürk, 1919- 1938 arasında her yıl Paris Camii´nin yapımı için «bizim de çorbada tuzumuz bulunsun» diyerek, onar bin frank para göndermiştir. Atatürk´ün ölümünden sonra bu yardım kesilmiştir.[3]

Paris Camii ve Enstitüsü rektörü Abbas Bencheikh El Hocine,“Mustafa Kemal Atatürk´den Paris Camii´nde ışıklar ve izler bulunduğunu“ ifade ederek bu gerçeği doğrulamıştır.[4]

Caminin şeref defterine göre de II. Abdülhamit’le ve M. Kemal Atatürk’ün Paris Camisi’nin inşasına maddî ve manevî katkıları olmuştur.[5]

Tokyo Camii (Tokyo Jamii Mosque)
Avrupa’da Paris Camii’nin yapımına katkıda bulunan Atatürk, Asya’da ise Tokyo Camii’ni yaptırmıştır.

1931 yılında Türkiye’ye gelip Atatürk’ü ziyaret eden Japon Elçisi Torijori Yamada, Atatürk’le yaptığı görüşmede, Atatürk’e Tokyo’ya bir cami yaptırmasını teklif etmiştir.

Atatürk, yaşlı Torijori Yamada’yı, “sensei” (hocam) diyerek ayağa kalkarak karşılamıştır; çünkü Yamada, Atatürk’ün Harp Akademisi’nden Japonca hocasıdır.[6]
O karşılaşma anını Yamada’dan dinleyelim (Sunay Akın’ın anlatımıyla):
“Atatürk beni kapıda ‘sensei’ diye karşıladı. Küçük bir sehpada diz dize oturduk. Tokyo’ya bir cami yapın dedim. Atatürk baktı ve dedi ki: ‘Beyefendi bu güzel bir teklif ama harç borç içinde bir milletiz . Bunca borcumuz varken Tokyo’ya bir cami…. Ama beyefendi, bu çok güzel bir teklif… Yapalım. Tokyo’ya bir cami yapalım. Ben yaptırıyorum’ dedi.”[7]

Torijori Yamada, Atatürk’ü ziyaretinden bir yıl sonra 1932 yılında vefat etmiş, ama Atatürk verdiği sözü tutmuş ve 1938’de tamamlanan Tokyo Camii’ni yaptırmıştır.
Sunay Akın’ın dediği gibi: “Bu millet şunu biliyor mu! Bu gezegenin en doğusundaki (ve batısındaki) sabah ezanının ilk okunduğu camiyi Mustafa Kemal Atatürk yaptırmıştır.”

Atatürk, hiçbir zaman bu milletin değerleriyle kavgalı olmamıştır; o gericilikle, bağnazlıkla, Arapçılıkla savaşmıştır. Herşeyden önce o kendini hep emperyalist Batıya meydan okuyan bir Doğulu olarak görmüştür. Doğu’nun sanatını, kültürünü, mimarisini, yaşam birçimini en mükemmel biçimde yaşatmaya ve tanıtmaya çalışmıştır. Mensup olduğu dinle her zaman gurur duymuştur. Dinle ve dindarla değil, hurafeyle ve dinciyle (yobazla) mücadele etmiştir.

Not: Biliyorum, bu yazımdan sonra yine, Atatürk’ün dinle, Kuran’la, camiyle uzaktan yakından hiçbir ilgisi olmadığına inanmak isteyen bazı Tanrıtanımazlarca ve bazı Yobazlarca ağır hakaretlere maruz kalacağım, ezberi bozulanlarca çirkin saldırılara uğrayacağım: Ama GERÇEK ATATÜRK’ÜN ortaya çıkarılması adına bütün bu hakaretlere ve saldırılara göğüs germeye devam edeceğim…

Sinan Meydan

Kaynaklar-Dipnotlar
Atatürk, Türkiye’de yıkık durumdaki Eskişehir Mihalıççık Camii’ni yeniden yaptırmıştır. Atatürk Mihalıççık Camii’nin yapımı için cebinden 5000 Tl vermiştir.
[0] Paris Camii 1926 yılında, Tokyo Camii ise 1938 yılında tamamlanmıştır.
[0]Üzeyir Lokman Çaycı’nın Paris Camii ve Enstitüsü rektörü Abbas Bencheikh El Hocine’le yaptığı röportajdan; Üzeyir Lokman Çaycı, “Paris Camisinde Atatürk’ten Işıklar ve İzler Var”, Aktüel dergisi, 26 Eylül 2009.
[ ] Çaycı, agm.
[ ] İsmail Yakıt, “Birikimli ve Bulunmaz Bir Dost Prof. Dr. Hüseyin Ayan Hoca”, AÜ, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.39, Erzurum, 2009. s.1.
????: Eğitim Yuvası .::Eğitim Üzerine Her Şey::. [URL="http://www.egitimyuvasi.com/forum/showthread.php?p=267387"]http://www.egitimyuvasi.com/forum/sh...d.php?p=267387[/URL]
[ ]Hakan Yılmaz, “Yamamada Torijori: Abdülhamit’ten Türkçe Öğrendi Atatürk’e Japonca Öğretti”, Zaman gazetesi, 6 Mayıs 2006.
[ ] Torijori Yamada, “Toruko Gakan” (Türkiye Resimli Bir Bakış) adlı bir kitap yazmıştır.Fotoğraflar

Atatürk’ün Yaptırdığı Tokyo Camii (1938

Atatürk’ün yapımına katkıda Bulunduğu Paris Camii (1926).

Atatürk’ün Yaptırdığı Tokyo Camii 1986 Yılında Yıkılmış,Türkiye 1987 Yılında Aynı Yere Yeni Bir Camii İnşa Etmiştir.


Paris Camii’nden Bir Görüntü.