Süleyman PAŞA

1838-1892) Süleyman PAŞA

Abdülaziz döneminde Türk milliyetçiliğine hizmet eden Süleyman Paşa 1838'de İstanbul'da doğmuştur. Aslen Kastamonulu'dur. 1859'da Harbiyeyi bitirmiş, Bosna, Hersek, İşkodra bölgelerinde subaylık yapmıştır. 1867'de Girit isyanını bastırmış, yarbaylığa yükselmiştir. 1872'de tuğgeneral, 1873'de Askerî Okullar Nâzırı olmuştur. 1876'da mareşalliğe yükselmiş, askerlik ve yöneticilik hayatı uzun ve hareketli geçmiştir. Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi ve öldürülmesinde rol oynadığı için II. Abdülhamit'in güvensizliğini kazanmıştır. 1878'de Rus Harbi (93 Harbi) sırasında "Şıpka Kahramanı" lâkabını almış ancak bazı iftiralar üzerine yenilgiye neden olduğu söylenince Bağdat'a sürgün edilmiştir. Ömrünün son 14 yılını Bağdat'da geçirmiştir. Hayatı boyunca yeni eserler üretmeye çalışmış, askerî mektepler için birkaç kitap yazmıştır. Abdülaziz'in son zamanlarında askerî okullar için bir umumî tarih hazırlaması istenmiş, kitabın ilk cildi basılmıştır. Eğitim ve öğretim alanında Türkçülüğe hizmeti "Cemiyeti Tedrisiye-yi İslâmiye" üyeliğinde ve özellikle Askerî Mektepler Nâzırlığı yaptığı sürelerde görülmüştür.

Fikirleri ve kişiliği: Süleyman Paşanın yaptığı araştırmalar dışındaki en büyük hizmeti Askeriye Nazırı (askeri okullar bakanı) olduğu dönemde; okul eğitim ve öğretimine getirdiği "Türkçülük Ülküsü", "Millî Türk Tarihi" anlayışıdır. Tarih alanında verdiği eserlerde, Türk tarihindeki kahramanlıkları sergilemiştir. Türk tarihi üzerinde olduğu kadar Türk dili üzerinde de çalışmalar yapmıştır. Eserlerinde ve yazdığı ders kitaplarında dil ve eğitim sahasında Türkçülüğü gerçekleştirmiştir. Türk milletinin tarihini yabancı kaynaklardan değil kendi öz kaynaklarından öğrenmesinin daha doğru olacağını savunmuştur. Nitekim tarih üzerine yazdığı eserlerin kaynağı da kendi öz kaynaklarımızdır. Bu nedenle tarihe bakış açısındaki farklılığıyla tanınmıştır. Askeri liseler için yazmış olduğu ilmihal de, Arapça ve Acemce kelimeleri kullanmaktan çekinmiş, sade bir Türkçe kullanmıştır.

Eserleri: Süleyman Paşanın en önemli eseri hiç şüphesiz "Tarihi Alem"dir. Bu eseri yazmasını Hüseyin Avni Paşa askeri okullar için istemiştir. Umumî tarih olarak yazılan eserde; Türk tarihinin sadece ilkçağ bölümü yazılmış ve dağıtılmıştır. Ortaçağ ve Yeniçağ bölümleri Süleyman Paşanın ölümü nedeni ile yazılamamıştır. II. Abdülhamit devrinde kitap yasaklanmıştır.1911'de kitap yeniden düzenlenerek basılmıştır. "Tarih-i Alem"de Süleyman Paşa Türk tarihinden saygı ile bahsederken, Türk ırkının övünülecek kahramanlıklarını yansıtmıştır. İlm-i Sar-ı Türki (Türk Dil Bilgisi) ve Meban-i İnşa (Nesrin Esasları) diğer eserlerindendir.