Başkurdistan türkleri

[İlteriş Kağan]

Başkurdistan Devlet Arması

Rusya Federasyonu'na bağlı federe cumhuriyettir. 11 Ekim 1991 tarihinde özerkliğine kavuşmuştur.

Başkurdistan Cumhuriyeti Haritası

• Yüzölçümü : 143.600km2
• Nüfusu : 3.944.000
• Başkenti : Ufa

COĞRAFİ KONUM

Başkurdistan Cumhuriyeti, Güney Urallardan batıya doğru Belaya ve Kama nehirlerine kadar uzanır. Güney Urallar’ın en yüksek doruğu olan Yamantau Dağı’ndan batıya ve güneye doğru gidildikçe, yükseklik azalır. Ormanlarla kaplı dağlar yerlerini, genellikle yaprak döken ağaçlardan oluşan yeşilliklerle bezeli bir bozkıra ve Belaya ırmağının geçtiği ovalara bırakır.

<span>1552′de Kazan Hanlığının yıkılmasından sonra her iki Türk boyu (Tatar-Başkurt) Ruslara karşı birlikte ayaklanmış ancak, 18. yy’ın sonlarında Rus egemenliğine girmek zorunda kalmışlardır. Dört asırlık bir devrede birlikte yaşayan Tatarlarla Başkurtlar birbirleriyle tamamen kaynaşmışlardır. Nitekim Kazan şehrindeki medreselerle, Başkurt ülkesindeki Orenburg, Kargah, Ufa, Troyskiy, İsterlibaş v.b. şehir ve kasabalardaki medreseler arasında eğitim ve öğretim usulleri bakımından hiçbir fark yoktu. Öğretim elemanları arasında Kazanlılar bulunduğu gibi birçok Başkurt da bulunuyordu. Hiçbir zaman ayrılık ve yadırgama olmamıştır. Böylece son devirlerin tanınmış yazar, tarihçi ve şairlerinden Habibünneccar, Zeki Velidi Togan ve Şeyhzade Babiç ve diğerleri eserlerini Başkurt lehçesiyle değil, Kazan yazı dili ile kaleme almışlardır. Ancak bu eserler Bolşevik ihtilalinden sonra suni olarak güney-batı Başkurt lehçesine aktarıldı ve ihtilalden 9 yıl sonra 1926′da ilk Başkurtça kitap yayınlandı. Tatar- Başkurt Sovyet Cumhuriyetini kurma projesi suya düşünce 23 Mart 1919′da SSCB’ye dâhil bir Başkurt SSC kuruldu. Başkurtlar etnik yapı itibariyle Tatarlara yakındırlar. Tarihi kaynaklara göre Tatar-Başkurt ilişkileri tahmini on bin yıl önceden başlamıştır. Başkurt halkının hayatında mitolojinin ve destanların ayrı bir yeri bulunmakladır. Ural-Batır destanı bunların en önemlileridir.

NÜFUSUN ETNİK YAPISI

Yaklaşık 4.000.000 nüfusa sahip olan Başkurdistan’da Nüfus Oranı: Başkurtlar % 24 Tatar % 21.3 Rus % 36.7 Ukrain, Belarus ve diğer % 18.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

İDARİ YAPI

Ülke, Asya ile Avrupa’nın birleştiği bölgedir. Başkenti Ufa şehridir. Başkurdistan idari olarak 5 eyalet (Ufa, Sterlitamak, Beloret, Şimbay, Sibay, Belebey ) ve 17 şehre ayrılmıştır. Ayrıca bu şehirlere ait 53 rayon (ilçe- küçük bölge) vardır. Başkurtlar daha çok şehirlerde değil kırsal bölgelerde yerleşmişlerdir. Başkurtların % 68′i Başkurdistan Özerk Cumhuriyetinde yaşamakta olup, geriye kalan % 32’si Ural bölgesindedir. Başkurtlar, Başkurdistan’ın dışında, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonunun diğer bölgelerinde yaşamaktadırlar.

EKONOMİ

<span>Başkurdistan’ın ekonomik yapısı tarım, hayvancılık ve sanayiye dayalıdır. Ülkede 647 kolhoz ve 95 sovkhoz bulunmaktadır. Başlıca tarım ürünleri, çavdar, yulaf, darı, keten, şeker pancarı, patates, ayçiçeğidir. Başkurdistan önemli petrol, doğal gaz ve boru hatlarına sahiptir. Rafineriler ve petro-kimya fabrikaları ekonominin ana unsurudur. Ülkede ayrıca, kömür, bakır, boksit, altın, manganez krom vardır. Yılda 40 milyon ton petrol, 3,5 milyon m3 doğal gaz üretilmektedir.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

<span>İmalat sanayii gelişmiş olup, petrol, doğal gaz, demir-çelik, kömür, elektrik, çimento, şeker, kereste, pamuklu ve yünlü dokuma ekonomide önemli yer tutmaktadır. Uçak imalatı, gübre, deri, tütün, gemi inşa, demir ve karayolu taşıtları yapılmaktadır. Ufa, Sterlitamak, İsinbay, Kumertau, Karmavoua’da büyük enerji santralleri bulunmaktadır. Ulaştırma demir, deniz, kara ve hava yolu ile sağlanmaktadır.

EĞİTİM

Başkurdistan’da, diğer Türk Cumhuriyetlerinde olduğu gibi eğitim gelişmiştir. Eğitim Rusça ve Başkurt Türkçesi ile yapılmaktadır. Anaokulları ve 10 yıllık ortaokulları bulunmaktadır.Anaokulu: 71 adet, 65.000 öğrenci/Ortaokul: 3175 adet, 563,00 öğrenci/Üniversite: 9 adet, 54.000 öğrenci.

Enerji

Ufa, Sterlitamak, İsinbay, Kumertau, Karmavoua'da büyük enerji santralleri bulunmaktadır.

Ulaştırma

Demiryolu, denizyolu, karayolu, hava yolu ile ve boru hatlanyla sağlanmaktadır.

1. İdari yapılanma

a. Federal hükümetin idaresi altındaki şehirleri:

- Mejgorye

A. Cumhuriyetin idaresi altındaki şehir ve kasabalar:

a. Ufa (başkent)

i. Şehirler:

1. Demskiy

2. Kalininskiy

3. Şehrin idaresi altındaki 1 selsovet ile

ii. 1. Kirovskiy

iii. Şehrin idaresi altındaki 1 selsovet ile

1. Leninskiy

2. Oktyabrskiy

iv. Şehrin idaresi altındaki 1 selsovet ile

1. Ordjonikidzevskiy

v. Şehrin idaresi altındaki 2 selsovet ile

1. Sovetskiy

2. Agidel

b. Baymak

c. Belebey

d. Beloretsk

e. Birsk

f. Blagoveşçensk

g. Davlekanovo

h. Dyurtyuli

i. Işimbay

j. Kumertau

vi. Şehrin idaresi altındaki 2 selsovet ile

k. Meleuz

vii. Şehrin idaresi altındaki 1 selsovet ile

l. Neftekamsk

viii. Şehrin idaresi altındaki Şehir tipi yerleşim yerleri:

1. Energetik

ii. Şehrin idaresi altındaki 2 selsovet ile

m. Oktyabrskiy

n. Salavat

o. Sibay

i. Şehrin idaresi altındaki 1 selsovet ile

p. Sterlitamak

q. Tuymaziy

r. Uçal

s. Yanaul

B. Bölgeler:

t. Abzelilovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

b. Alşeyevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 25 selsovet ile

c. Arkhangelskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

d. Askinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 22 selsovet ile

e. Aurgazinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 24 selsovet ile

f. Bakalinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 26 selsovet ile

g. Baltaçevskiy

h. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

i. Baymakskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 23 selsovet ile

j. Belebeyevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki Şehir tipi yerleşim yerleri:

1. Priyutovo

2. Bölgenin idaresi altındaki 15 selsovet ile

k. Belokatayskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

l. Beloretskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 19 selsovet ile

m. Birskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 15 selsovet ile

n. Bijbulyakskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

o. Blagovarskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

p. Blagoveşçenskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

q. Burayevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

r. Burzyanskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 13 selsovet ile

s. Buzdyakskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

t. Çekmaguşevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

u. Çişminskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki Şehir tipi yerleşim yerleri:

1. Çişmy

2. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

v. Davlekanovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 18 selsovet ile

w. Duvanskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

x. Dyurtyulinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 20 selsovet ile

y. Fyodorovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 15 selsovet ile

z. Gafuriyskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 18 selsovet ile

aa. Iglinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 19 selsovet ile

bb. Ilişevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 25 selsovet ile

cc. Işimbayskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

dd. Kaltasinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 13 selsovet ile

ee. Karaidelskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 21 selsovet ile

ff. Karmaskalinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 18 selsovet ile

gg. Khaybullinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

hh. Kiginskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 10 selsovet ile

ii. Krasnokamskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

jj. Kugarçinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 21 selsovet ile

kk. Kuşnarenkovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 12 selsovet ile

ll. Kuyurgazinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 15 selsovet ile

mm. Meçetlinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

nn. Meleuzovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 18 selsovet ile

oo. Mişkinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

pp. Miyakinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

qq. Nurimanovskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 13 selsovet ile

rr. Salavatskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

ss. Şaranskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

tt. Sterlibaşevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 16 selsovet ile

uu. Sterlitamakskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 27 selsovet ile

vv. Tatyşlinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

ww. Tuymazinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 20 selsovet ile

xx. Uçalinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 23 selsovet ile

yy. Ufimskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 19 selsovet ile

zz. Yanaulskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 22 selsovet ile

aaa. Yermekeyevskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

bbb. Ziançurinskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 17 selsovet ile

ccc. Zilairskiy

i. Bölgenin idaresi altındaki 14 selsovet ile

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]