Kars ve çevresinde ermeniler tarafından yapılan katliam belgelerı

[İlteriş Kağan]

Tarih: 20:29 16/3/2008 Kategori: Ermeniler tarafından Yapılan Katliam Belgeleri

NAHCİVAN, KAĞIZMAN VE ŞAROL HAVALİSİNDE MÜSLÜMAN HALKA UYGULANAN VAHŞİ SOYKIRIM

Nahcıvan ve Şarol havalisinde 45 İslam köyünün Ermenilerin saldırısına maruz kaldığı; Ermeni kıtalarına yazılan gizli emirlerde görevlerinin tek bir Müslüman kalmamacasına hepsini Aras çayına dökmek olduğunun ifade edildiği; Kağızman eşrâfından Arslan Bey ve eşinin burun ve kulakları kesilerek katledilip Kağızman'da teşhir edilmesiyle halkın korkarak dağlara çekilmesi üzerine tüm mal ve eşyalarının Ermeniler tarafından yağma edildiği; Ermeniler tarafından yapılan zulüm ve vahşet dolayısıyla Erivan, Kars ve Kağızman havalisinden binlerce Müslümanın her şeylerini bırakarak Türkiye tarafına geçmeye çalıştıkları; Kağızmanlı kâdının oğlu Aziz ve yanındaki arkadaşıyla ailesinin Ermenilerce elleri, burun, kulak ve dudakları kesilerek vücutlarına cep açılmak ve göğüslerinde derileri soyulmak suretinde katledildikleri; Ermenilerin Gümrü ve Nahcivan cihetlerinde bazı İslam köylerini basarak 4000 kadar Müslümanı feci bir şekilde katlettikleri.

Erzurum Vilâyeti Mektûbî Kalemi Mahreci: Erzurum Numara: 107/503
[Târîh]: Fî 15 Temmuz sene [1]335 Erzurum Vilâyetine

Mâdde-1 Nahcivan ve Şarol havâlisinde kırk beş pâre köye Ermenilesunûf-ı muhtelifeden mürekkeb kıta‘âtla tecâvüz etmişler ve şimendüfer güzergâhına karîb mahalleri ateş altına almışlar. Son alınan haber ahâlî-i islâmiyyeye yapılan fecî‘ ve mezâlimin vahşetini göstermekde ve oraya bildirilen katli‘âmları te’yîd etmektedir.

Mâdde-2 Bu havâlîde Büyük Devi [Vedi] (?) karyesinde iki alay ile ta‘arruz etmişler ve ahâlîsinden bir çocuğu katletmişlerdir.

Mâdde-3 İslâmlar tarafından yakalanan Ermeniler bu havâlîde bir tek kalıncaya kadar İslâmların mahvına devâm edeceğine ve yâhûd İslâmları külliyen Aras nehrine dökeceklerine, Ermenilerin karâr verdiklerini söylemişlerdir. Elde edilen Ermenilerin kıta‘âtlarına yazılan mahrem emirnâmelerini dahi aynen şu cümleler vardır. Şarol ahâlîsini Aras çayına dökmek Üçüncü Alay kumandanının vazîfesidir. Maksad Dakviran (?), Bandob (?), (Ora) (?) Müslümanlarını dahi Aras çayı arkasına dökmekdir.

Mâdde-4 Bâyezîd'de fî 12-7-.35 Nahcivan ve havâlîsi ahâlî-i İslâmiyyesi nâmına verilen telgrafnâmede aynen zîrîne çıkarılmışdır.

15. Kolordu Kumandanı Karabekir
Sûret

İmhâsı mukarrer bir kitle-i ma‘sûme-i nazarları yollara ma‘tûf bir hâlde bırakarak mülevves ayakları altında çiğnememesi musammemiz, nâmûs-ı millîmizi müdâfa‘ası içün hükûmet-i mu’telifemizin üç aydan beru boynu buruk bir hâlde dergâh-ı adâlete sığınarak en yakın bir zamanda hukûk-ı mu‘addidemizin tezâhürüne etdiğimiz sırada firâren gelen Musa oğlu Ekber, Abdurrahman oğlu İbrahim nâm eşhâsın ifâdelerine nazaran düşman-ı bî-emânı kahır pençesiyle vîrân olmuş kırk beş pâre köyün ahâlî-i İslâmiyyesinin ilticâgâhları olan dört büyük köy merkezi olmağla berâber dört nâhiyenin de kapusu mesâbesinde olan, böylelikle devâm eder ise havâlî-i mezkûre az zamân sonra mezaristân hâline ifrâğ edilecek ve şiddetle kanlı bir müsâdemenin başladığı ve sekiz topla tahmînen dört bin kişilik Ermeni kuvvetinin bir hiss-i intikâm-cû ile karye-i mezkûreyi kuşatdığı, beher dürlü vesâ’it-i müdâfa‘adan mahrûm ve mazlûm İslâmların beş kilometre mesâfede kâ’in tren hattındaki zırhlı vagonlardan müdhiş bir sûretde bombardıman edilmekde oldukları ve bu mel‘ûnların maksad-ı aslîlerinin hasâd mevsimi olmak hasebiyle ahâlîsini dağıdacaklarını, karyelerdeki mezrû‘âta tesâhüb etmekde olduğu anlaşılmakdadır. Hükûmet-i Osmâniyye'yi temsîl eden vicdân-perver nâhiyelerin öksüz vezâ’ifi olan ebnâ-yı cinslerinin vahşete kurban olmalarına kat‘iyyen râzı olmayacakları hakkındaki emelimizde sâbit olduğumuzu üç aydan beru devâm eden feryâd u figânımızla izhâr etdik. Tenkîs-i hayâtın en mü’essir hâdimi olan ümîd kelimesi bir dürlü enzâr-ı âmmeden silinemediği içün Ermenilere karşu ölümle pençeleşmenin ne dereceye kadar tabî‘î olduğu vâreste-i arzdır. Zavallı kadınların, ak sakallı ihtiyârların, süd emen çocukların ve'l-hâsıl beşer cildine bürünmüş felâket zedelerin dest-gîri olabilecek hamiyyet-mendânı etrâfında göremedikleri içün korkunç kurşun sadâlarından dolayı kopardıkları velvele ayn-zamânda fevt-i istihkâr edercesine olan müdâfa‘anın netîcede hislerinin pây-mâedileceğini i‘lân etdiği içün hak ve hakîkî süngü uclarında barbar kuvvete karşu mukâvemetinin gayr-ı kâbil-i imkân olduğu daha tabî‘îdir. Ağladık, sızladık, bağırdık, çağırdık hatta millet prensibi maskesi altında beşeriyeti ezmeğe çabalayanlara bile feryâd etdik: Kazâlarımızda patlayan gülle sadâları yüzünden işidilmedi. Âlem-i İslâmiyyet'in hâmî-i müşfiki olan rûy-ı celîle-i zemînin hayâtını der-uhde etdiği bir hükûmete feryâdımızı istimâ‘ etmezse artık kime gidelim. Hangi yabancı ellere sarılalım. Bu şikâyetimiz de merci‘-i â’idine bildirilmesiyle berâber makhûr "bu kelime okunmuyor" yı bulunduğumuz millete karşı hayâtımızın müdâfa‘asını istirhâm ederiz.

İmzâ Nahcıvan havâlîsi re’îsi vekîli Müftîzâde Sarı Bey
Erzurum Vilâyeti Mektûbî Kalemi
Onbeşinci Kolordu Kumandanlığı'nın fî 16/7/[13]35 târîh ve 106/2681 numaralu tezkiresi sûretidir.

1- Kağızman eşrâfından Mustafazâde Arslan Bey ile zevcesi ve yine eşrâfdan
İsmailzâde Ahmed Efendi, Halatyan Nazan ve Şahnof familyasına mensûb diğer bir Ermeni ile 5/7/[13]35'de Kağızman'dan Kars'a gitmekdeler iken yolda Ermeni Karagol efrâdı tarafından Şahnof familyasına mensûb Ermeni askerini, nereye gidiyorsun? diye alıkonulmuş. Arslan Bey ve zevcesiyle diğer iki arkadaşı yine bu karagol efradı tarafından ta‘kîb edilerek Berta civârında burun ve kulakları kesildikden sonra pek fecî‘ bir sûretde katledilmişlerdir. Kağızman Ermeni Hükûmeti re’îsi, bunların cenâzesini Kağızman'a getirerek halka teşhîr etmiş ve bu hâlde korkan ahâlî bütün eşyâ ve erzâklarını terk ederek dağlara kaçmışlar, bunların bırakdığı emvâl ve eşyâ Ermeniler tarafından yağma edilmiştir. Bu fecî‘ayı bi'z-zât görenlerden hudûdumuz dâhiline geçenler ifâde eylemişlerdir.

2- Ermeniler tarafından yapılan zulüm ve vahşet dolayısıyla Erivan, Kars ve Kağızman havâlîsi İslâm ahâlîsinden binlerce halk her şeylerini terk ederek canlarını kurtarmak maksadıyla aç ve perîşân bir hâlde bizim tarafa ilticâ etmekdedir. Dünki 15 Temmuz'da kıta‘âtı teftîş etmek üzre Horasan'a geldim. Böyle felâket-zede muhâcir kâfilesinden bir çoklarına yolda bi'z-zât tesâdüf etdim ve ma‘rûz vakâyi‘i bi'z-zât dahi kendilerinden dinledim.

3- Ermeniler bir tarafdan Müslümanları katl ve imhâ eylemekde, bir tarafdan da hicrete mecbûr ederek bunların emvâl ve emlâkını gasb etmekdedirler. Bu hâlin devâm eylemekde ve her gün bîçâre Müslümanların feryâd-ı tazallum-kârânelerini işidilmekde olduğunu bu ahvâl halkı üzerinde de pek fenâ te’sîrler yapdığını arzeylerim. Ol bâbda.

Erzurum Vilâyeti Mektûbî Kalemi
Onbeşinci Kolordu Kumandanlığı'nın 17 Temmuz sene [13]35 târîhli ve 2680/105 numaralu tezkiresi sûretidir.

Kıta‘âtı teftîş etmek üzre dün 16/7/[13]35 [Er]zurum'a gitdim. Ermenilerin Arslan Bey ve rüfekâsına tatbîk etdiklerinden daha elîm bir vak‘ayı 12 Temmuz sene [13]35 târîhiyle dâhilden berây-ı tezallüm Müslümanlar bildiriyorlar. Aynen arzeyliyorum.
Kağızmanlı Kadı'nın oğlu Aziz Efendi yanında diğer bir arkadaşı ve â’ilesi ile Kars cihetine giderken "Tiknis" köyü ile Ağadeve arasında Ermeniler bunların ellerini kesüp yanlarında vücûdlarını delerek açdıkları ceyblere burunlarını, kulaklarını ve dudaklarını kesüp göğüslerinde derilerini soyarak yapdıkları ceyblere doldurmuşlar, gözlerini oyup çıkarmışlar, bu sûretle fecî‘ bir sûretde öldürmüşlerdir. İki kadını da şenî‘ mu‘âmeleler icrâsından sonra katl eylemişlerdir.

Erzurum Vilâyeti Mektûbî Kalemi
Onbeşinci Kolordu Kumandanlığı'nın 19 Temmuz sene [13]35 târîh ve 2714/115 numaralu tezkiresi sûretidir.
Bir Ermeni müfrezesinin Iğırbığır karyesinin beş kilometre kadar şarkında ve hudûdumuz hâricindeki Kazan karyesini basdıkları, İslâmlarla meskûn bu köy ahâlîsi çoluk çocuklarıyla mevâşîlerini bizim tarafa geçirdikleri ve o civârda müsâdemenin devâm etmekde olduğu hudûddaki kıta‘âtımızın 19 Temmuz sene [13]35 tarîhlü raporunda bildirilmişdir.

Erzurum Vilâyeti Mektûbi Kalemi
Onbeşinci Kolordu Kumandanlığı'nın 21.7.[13]35 târîh ve 3793 numaralu tezkiresi sûretidir.

Yüz elli piyâde, iki top, iki makineli tüfenkden mürekkeb bir Ermeni kuvveti 19 Temmuz sene [13]35 sâ‘at/9 evvelde Pasinler Karakilisesi cenûb-ı şarkîsindeki hudûdumuz hâricinde Bulaklı İslâm karyesine ta‘arruzla karyeyi işgâl ve evmâl ve eşyâlarını yağma eylemişlerdir. Ahâlîden kurtulabilenler hudûdumuz dâhiline ilticâ etmişlerdir. Müslümanlardan iki mecrûh ve iki maktûl vardır. Ermeniler tarafından atılan top mermileri hudûdumuz dâhiline düşmeğe ve mezkûr Ermeni kuvvetinden bir kısım kuvvet de Iğırbığır karyesi şarkındaki postalarımıza takarrüb etmeğe başlamış ise postamız tarafından def‘ edilmişdir. Ermeni top mermilerinden on beş adedi hudûdumuz dâhiline düşmüşdür. Arz-ı ma‘lûmât eylerim. Ol bâbda.
Yusufeli Kâ’im-i makâmlığı'nın 22 Temmuz sene [1]335 ve 773/395 numaralu şifresinin mahlûlü sûretidir.
Ermenilerin Gümrü ve Nahcivan cihetlerinde ba‘zı İslâm kurâsını basarak fecî‘ bir sûretde dört bin kadar İslâm katletdikleri ve Artvin, Ardahan, Göle'deki Ermenilerin de gün ve gün kuvvetlerini tezyîd ederek ma‘sûm İslâm ahâlîye ta‘arruz ve tecâvüzle eşrâfdan ba‘zılarını dahi katleyledikleri ve Artvinde bulunan Ermeni kuvvetlerinin bir ay zarfında Erzurum ve Van cihetlerinden ta‘arruz ederek Sivas'a kadar ilerleyeceklerini alenî Artvin de beyân etdikleri gibi kısm-ı küllîleri Ahısha ve Ahılkelek de bulunup Ardahan ve Batum'dan mezkûr kuvvetlere erzâk sevk etdiği ta‘yîn edilen âdem-i mahsûsların iş‘ârından anlaşıldığı Erkinis nahiyesi müdûriyetinin Temmuz sene [1]335 târîhli ve 800 numaralu raporunda bildirilmekle Ermenilerin şu sırada icrâsı kaviyyen melhûz bulunan âdî bir ta‘arruzlarına karşı hudûdun askerden hâlî ve başka bir kuvvet dahi mevcûd olmadığı hâlde ahvâl-i ma‘rûzadan mütevellid heyecân-ı ahâlîye teskîn içün hudûdun emr-i muhâfazası husûsu nazar-ı dikkat-i sâmîlerine arz olunur.

Erzurum Vilâyeti Mektûbî Kalemi
Bâyezîd Mutasarrıflığı'nın 31 Temmuz sene [1]335 ve 639 numaralu şifresinin mahlûlü sûretidir.

27 Temmuz sene [1]335 târîh ve 611 numaralu şifreye lâhikadır. Bugün tren-i mahsûsla Karakilise'ye hareket eden Amerika hey’etinden Topcu Yüzbaşısı Nilis (?) ve mu‘âvini Suturlan ve tercümânları İzmirli tabîb mu‘âvini Osman Efendiler Bâyezîd'e muvâsalatlarında husûsî ihzâr edilen hânede misâfir edilerek haklarında fevkâ'l-âde hürmet-i mahsûsa gösterildi. Başlıca vazîfeleri i‘âşe-i umûmiyye ve İslâm ve Ermeni nüfûs mikdârını ve ihtiyâcât-ı mahalliyyeyi tedkîk ve Ermenilerin mezâlimini tahkîk olduğu anlaşılmasına mebnî îcâbı vechile ahvâl-i umûmiyyeden kendileri haberdâr edilmekle berâber Ermenilerin fecâyi‘ ve mezâlimi bütün üryânlığıyla mertebe-i sübûta vardırıldığı hatta katl-i nüfûs eyledikleri sırada beş on süngü ile mecrûh ve kolları kesik bir takım nisvân-ı İslâmiyye ve mini mini çocukların irâ’esinde bi'z-zât isticvâb ederek kanâ‘at-ı tâmme hâsıl eylemeleriyle fotoğrafîleri ahz ve kendülerine ibrâz olunan âsâr-ı hürmet ve mihmân-nüvâziye karşu büyük bir hissiyyât-ı insâniyye izhâr ve bu sıra Aras civârındaki ahâlî-i İslâmiyye'ye revâ görülen ve gün be gün kesb-i iştidâd etmekde olan Ermeni ta‘addiyâtı da evvelce haberdar edilen Kafkas ahâlî-i İslâmiyyesi tarafından şifâhî ve tahrîri kendilerine bildirilmesiyle bu hâlden müte’essir mûmâ-ileyhim tarafından Dersa‘âdet ve Tiflis'deki Amerika Hey’etlerine telgraflar keşîde edilerek memnûnen avdet eyledikleri berây-ı ma‘lûmât ma‘rûzdur.
DH. KMS. 53-3/15, Belge no: 10-18, 21-24