Atatьrk'ten Atsэz'a Tьrkзьlьk ve Siyaset

[GökBörü]

Cumhuriyetimizi kuran temel dьюьnce, herkesзe de bilindiрi ьzere Tьrkзьlьktьr. Buna raрmen, Atatьrk'ьn цlьmьnden sonra Tьrkзьlьk birзok saldэrэlara uрramэю ve bu saldэrэlar karюэsэnda yaralar almэюtэr. Bu yaralarэn en bьyьрь юьphesiz 1944 olaylarэ ve bu olaylar sonucunda alэnandэr; bu dцnьm noktasэndan itibaren Tьrkзьlьрьn saр cephe iзindeymiю gibi gцsterilmesidir. Bu sьreзle birlikte kэsmen de olsa Tьrkзьlьk, saр cephe iзinde ve ьstelik Atatьrk karюэtэ bir konuma itilmiюtir. Bцylece Tьrkзьlьk Atatьrk'ten kopartэlmэю, devletle karюэ karюэya bэrakэlarak yьkselmesinin цnьne geзilmek istenmiюtir.



1944'te ve ondan sonraki yэllarda, Tьrkзьlьрьn saр cepheye kaydэrэlmasэ olayэnda gцrevli olan iki takэm vardэr: Dцnme devюirme artэрэ sahte Kemalistler ve Osmanlэcэ, ьmmetзi takэm. Bu iki takэm birbiriyle koalisyon yapmэюlardэr. Sahte Kemalistler Tьrkзьlьрь saр cepheye itmeye зalэюmэю, Osmanlэcэ, ьmmetзi takэm ise зekmeye зalэюmэюtэr. Sahte Kemalistlerin bu iюten menfaati юudur: Kendi servetlerini, konumlarэnэ tehdit eden Tьrkзьlьрьn Atatьrk karюэtэ saр bir cepheye itilmesini saрlayarak onu devletle karюэ karюэya bэrakmak ve bцylece kendi servetlerinin ve konumlarэnэn sьrekliliрini saрlamaktэr. Osmanlэcэ, ьmmetзi takэmэn ise menfaati юudur: Tьrkзьlьрь esas amaзlarэndan saptэrэl-mэю bir юekilde kendi bьnyelerine katarak yьkselmesinin цnьne geзmek, fakat Tьrkзьlьрьn kendi bьnyelerine katэl-masэndan dolayэ aldэklarэ artэ bir gьзle bir basamak daha yukarэ sэзramaktэr. Bцylece Osmanlэcэ, ьmmetзi зevre bir taюla iki kuю vurmuю olacaktэr. Эюte bu menfaatler, sahte Kemalistler ve Osmanlэcэ, ьmmetзiler gibi iki zэt kutubu Tьrkзьlьрe karюэ bir koalisyonda birleюtirebilmiюtir.

Tьrkзьlьрьn saр cephe iзinde gцsterilmesine aracэ olan iki neden vardэr. Bunlarэn birincisi; Tьrkзьlьрь o yэllarda юahsэnda temsil eden Atsэz'эn Tьrk tarihini bir bьtьn olarak gцrmesi, bu bьtьnьn her parзasэnэ sevdiрi gibi Osmanlэ'yэ da sevmesi ve bunu bazэ yazэlarэnda konu etmesi sonucu, biraz evvel bahsettiрimiz Osmanlэcэ, ьmmetзi зevrenin Atsэz'эn bu gцrьюьnь sцmьrerek olayэ saptэrmasэdэr. Эkincisi ise; Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki tarafsэz tutumudur. Biz burada bu konularэ incelemeye зalэюacaрэz.

Tarih boyunca adeta Tьrk milletinin kaderi olan, devleti kurduktan sonra azэnlэklara kaptэrma sьreci, Cumhuriyet tarihinde de yaюanmэюtэr. Atatьrk'ьn цlьmьnden sonra dцnme devюirme artэklarэ, devlet kadrolarэnэ ele geзirmiюlerdir. Atatьrk'ьn цlьmьnь izleyen yэllarda devletteki bu Tьrk soylu olmayan kadrolaюmaya raрmen, devlette ve yurtta halв bir Tьrkзьlьk rьzgвrэ esmektedir. Bu rьzgвr цylesine юiddetlidir ki Tьrkзьlьрьn 1944'te mahkemeye dьюьrьlьp yargэlandэрэ gьnlerde, halkэn tepkisini цnlemek iзin, Zekeriya Sertel gibi bir komьnist "Elbette ki milliyetзi olmayan bir Tьrk hayвl edilemez" (1) diyebilmektedir. Gazeteci Asэm Us yine aynэ gьnlerde "Halk Partisi'nin prensipleri Tьrkзьlьk fikrinin en mьtekвmil (geliюmiю) юeklidir" (2) diye yazabilmektedir. Yine o yэllarda bizzat C.H.P'nin зэkardэрэ kitaplarda "Tьrkзьlьk эrkзэ olmadэрэ iзin noksandэr. Kemalizm ona эrkзэlэрэ ilave etmiюtir." (3) gibi sцzlere rastlamak зok olaрandэr. Зьnkь, Atsэz'эn ifadesiyle sцylersek "Atatьrk ortalэрa bir Tьrklьk dehюeti saзmэюtэr." (4) ve Tьrkзьlьрь devletimizin temel felsefesi yapmэюtэr.

Devletteki bu kadrolaюma tamamlandэktan sonra sэra Tьrkзьlьрьn tasfiyesine gelmiюtir. Bunun iзin Atatьrk'ьn tarih tezini kendilerine gцre yorumlayarak, Anadolu'da yaюamэю olan eski uygarlэklarэn torunlarэ olduрumuz sцylemini savunan, dolayэsэyla Anadolu dэюэndaki Tьrkleri inkвr eden bir tarih anlayэюэ ve bunun sonucunda hьmanist, evrensel, kozmopolit Anadolu milliyetзiliрi gibi kendi zekalarэyla orantэlэ zeka цzьrlь bir milliyetзilik anlayэюэ meydana getirmek, bu azэnlэk эrkзэlarэ iзin pek zor olmamэюtэr. O yэllarda milletvekili olan Tahsin Banguoрlu'nun anэlarэnda belirttiрi ьzere; Homeros babamэz, Kibele anamэz, dьnyada ahlвk timsвli (!) sayэlan Yunanlэlar ise bir anda kardeюlerimiz oluvermiюlerdir. Tabiо bu sцylemi savunan Sabahattin Eyьboрlu, Bedri Rahmi, Nurullah Ataз ve sonradan bu kervana katэlan baba katili Halikarnas Balэkзэsэ gibi yazarlar en bьyьk yazarlarэmэzdэr artэk bizim (5). Fakat buna raрmen Tьrkзьlьрьn kovulmasэ mьmkьn olmayacaktэr. Bu yьzden -Tьrkзьlьk dвvasэ diyemedikleri iзin- sahte bir "Irkзэlэk-Turancэlэk" dвvasэ uydurulur. Hatta bu dвvada azэnlэk эrkзэlarэ fэrsattan istifade edip Tьrkзь milletvekillerinin de tutuklanmasэna dolayэsэyla tasfiyesine зalэюmэюlar, fakat karюэlarэnda eski bir Tьrkзь olan Memduh Юevket Esendal'э bulunca bunu saрlama olanaрэ bulamamэюlardэr (6). Эюte bu dвva sэrasэnda Tьrkзьlьk; yukarэda belirttiрimiz nedenlerden цtьrь sahte Kemalistlerin (sahte Kemalist derken Atatьrk'ь kendi konumlarэnэn sьrekliliрi iзin kullanan azэnlэk эrkзэlarэnэ kastediyoruz) itmesiyle, Osmanlэcэ, ьmmetзi takэmэn зekmesiyle saр iзinde gцsterilmeye зalэюэlmэюtэr. Fakat bu saр cepheye itilme olayэnda kэsmen baюarэlэ olmuюlar, tam baюarэlэ olamamэюlardэr. Зьnkь azэnlэk oligarюisi koalisyonu, karюэsэnda adэ Cumhuriyet tarihindeki Tьrkзьlьk mьcadelesi ile цzdeюleюmiю olan abide юahsiyet Atsэz'э bulmuюtur.

Atsэz 1947'de beraat eder. 1947'den 1950'ye kadar hiз dergi зэkarmaz. 1950'de Эsmet Tьmtьrk "Orkun" adlэ bir dergi зэkarmaya baюlar. 1950'den 1952'ye kadar devam eden ve 68 sayэ зэkan bu derginin baюyazarlэрэnэ Atsэz yapmaktadэr. 1952'de kapanan bu dergiden sonra Atsэz 1964'e kadar hiз dergi зэkarmaz. Yani Atsэz'э oniki yэllэk bir sessizlik dцnemi beklemektedir. Эюte bu oniki yэllэk devrede Atsэz'эn etrafэnda kьmelenip onun юцhretini kullanarak dergiler зэkartan, Osmanlэcэ, ьmmetзi зevrenin daha aktif olarak зalэюэp Tьrkзьlьрь saр cepheye kaydэrmaya зalэюtэk larэnэ gцrьrьz.

Atsэz bu зevreye юiddetli tavrэnэ, 1961'de saр cephenin Cumhurbaюkanэ adayэ olan Ali Fuat Baюgil aleyhinde bir kitapзэk yayэnlayarak gцsterir (7). Bu yazэnэn devamэnэ 1964'te Цtьken dergisini зэkarэr зэkarmaz hemen ikinci sayэsэnda "Uydurma Milliyetзilik" (8) adlэ bir yazэ yazarak getirir. Sol cepheye aldэрэ tavrэ, saр cepheye de gцstermiюtir. Fakat bu saр cepheye aldэрэ tavэr, sadece Ali Fuat Baюgil ile kalacak deрildir. Эkinci sayэdaki bu yazэdan hemen sonra, yani ьзьncь sayэda зэkan "Nurculuk Denen Sayэklama" adlэ yazэda Atsэz o eюsiz ьslыbuyla Nurcularэ "Said-i Nursi adэnda cahil bir Kьrdьn peюine takэlmэю gafil bir sьrь" olarak, Nur risalesi talebelerini de "Sait-i Nursi'nin o зetrefil ve cahil Kьrt Tьrkзesiyle yazdэрэ risaleleri, atom fiziрi ve Einstein nazariyeleri okur gibi toplanэp okuyan bir yэрэn zavallэ" diye tanэmlar (9). Bu yazэsэnэn hemen ardэndan dцrdьncь sayэda "Эslвm Birliрi Kuruntusu" adlэ yazэsэnda; Tьrklьk bakэmэndan komьnizmle, nurculuрun hiзbir farkэ olmadэрэnэ, Эslвm birliрinin kuruntu olduрunu, dinin baю unsur olduрu zamanlarda bile gerзekleюmediрini, gerзekleюmeyeceрini, gerзekleюecek olanэn Tьrk birliрi olduрunu belirtir ve ekler: "Tьrkler Mьslьmanlэk sayesinde deрil, Mьslьmanlэk Tьkler sayesinde yьkselmiю ve yaюamэюtэr" (10). Bu yazэnэn ardэndan beюinci sayэda yazdэрэ yazэda Tьrklerin halkзэ, milliyetзi olduрunu belirtir: "Tьrk milliyetзiliрinde ise sosyalizmin saрlayacaрэ menfaatler -top lumculuk- юiarэ ile ifade edilir. Toplumculukla sosyalizm aynэ юey deрildir. Toplumculuk millyetзi halkзэlэktэr, sosyalizm beynelmilelci halkзэlэktэr" (11). Altэncэ sayэda "Эюte Sosyalizm" adlэ yazэda aynэ юeyleri tekrarlayarak (12), Ziya Gцkalp ve Yusuf Akзura'nэn gцsterdiрi Tьrkзьlьk yolundan hiз taviz vermediрini gцsterir. Sekizinci sayэda ise "Milliyetзilik Taslayan Эhtiyar Kozmopolit" adlэ yazэsэyla Ali Fuat Baюgil ile girdiрi tartэюmaya nokta koyar (13). Saрcэlara aldэрэ bu aзэk tavra raрmen Tьrkзьlьk halв saр cephe iзindeymiю gibi gцsterilir. Bunun ьzerine Atsэz 1968'de "Saрcэ Kimdir" diye bir yazэ yazar. Bu yazэda bir Tьrk'ьn Tьrkзь olduрu oranda saрcэ sayэlabileceрini dolayэsэyla Эslвmcэlarэn, Nurcularэn, Sьleymancэlarэn saрcэ sayэlamayacaрэnэ belirtir (14). Fakat kavram kargaюalэрэ devam etmektedir. Bunun ьzerine Atsэz'эn kardeюi Nejdet Sanзar 1970'de "Biz Saрcэ Deрiliz, Tьrkзьyьz" adlэ bir yazэ yazar (15), Yine aynэ yэl Atsэz "Yobazlэk Bir Fikir Mьstehasesidir" isimli bir yazэ yazarak kavram kargaюalэрэna noktayэ koyar (16).

Kэsacasэ 1964'ten 1975'e kadar, yani Atsэz'эn цlьmьne kadar geзen onbir yэlda, Atsэz'эn sэrf saр ve sol cepheye yьklenerek yazdэрэ yazэ sayэsэ bizim tesbit edebildiрimiz, toplam otuzьзtьr. Bunun ondokuzu sol cepheye karюэ, ondцrdь ise saр cepheye karюэ yazэlmэюtэr. Yani sol cepheye karюэ aldэрэ tavrэn aynэsэnэ saр cepheye de almэюtэr. Zaten Atsэz'э bьyьk yapan da sol ve saр gibi kэsэr dцngьlerin seviyesine inmeden, olaylara her zaman Tьrkзь bir зerзeveden bakabilmesidir.

Aзэkзa Tьrkзь bir tavэr koyarak yazdэрэ "Yobazlэk Bir Fikir Mьstehasesidir" adlэ yazэ ьzerine Atsэz Hoca'nэn etrafэnda kьmelenmiю gьya milliyetзi, fakat asэl ideolojileri Osmanlэcэlэk ve ьmmetзilik olan takэm, baюka bir yerde arpalэk bulduklarэ iзin Atsэz Hoca'nэn yanэndan ayrэlэrlar. Atsэz Hoca hayatэnэn son yэllarэnэ son юiirinde belirttiрi gibi "yorgun ve kimsesiz" ama dвvasэndan zerrece taviz vermeden, юerefle, onurla, gururla geзirir ve 1975 yэlэ Aralэk ayэnda ebediyete gцзer. Эюin en ьzьcь yanэ da aрabeylerini izleyerek Atsэz Hoca'nэn yanэndan ayrэlan idealist genзlerin binlercesi de heba edilir.

Konuyu daрэtmadan ifade edecek olursak; Tьrkзьlьk Atsэz'эn bu aзэk tavrэna raрmen bir mьddet saр cephe iзinde gцsterilmiюtir. Bunun nedenlerine yukarэda deрindik ve ilk nedeni aзэkladэk. Эkinci nedenin Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki tarafsэz tutumu olduрunu belirtmiюtik. Эюte bizim burada deрinmek istediрimiz diрer цnemli bir konu da Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki dalkavukluk yapmadan sьrdьrdьрь tarafsэz tutumudur.

1944 yэlэnda -Tьrkзьlьрьn mahkemeye dьюьrьldьрь gьnlerde- her Tьrkзьnьn evi aranmэю, kitaplarэna kadar herюey gцzden geзirilmiю fakat suз unsuru olabilecek hiзbir юey bulunamamэю bu da doрal olarak bizim azэnlэk эrkзэlarэn-da mьthiю bir paniрe yol aзmэюtэr. Bunun ьzerine bir suз unsuru arama зabasэna giriюilir. Atsэz'эn sorgusunun yapэl-makta olduрu oturumlardan birinde, oрluna yazdэрэ vasiyetname bahane edilerek, hiз alвkasэ olmayan bir konuda, onun Atatьrk'e karюэ duyduрu sevginin bьyьklьрьnьn veya kьзьklьрьnьn boyutu hakkэnda Atsэz'a karюэ saзma sapan, sinir bozucu sorular yцneltilir. Atsэz onlarэn hangi cevabэ duymak istediklerini bildiрi halde, dьюьndьklerini aзэkзa sцyleyen karakterinden taviz vermediрi iзin юu cevabэ verir: "Baюkumandan Mustafa Kemal'i tebcil ederim (ulularэm). Fakat Cumhurreisi Atatьrk'ь beрenmiyor ve sevmiyorum" (17). Evet artэk suз unsuru bulunmuю, kэyamet kopmuюtur. Atsэz Atatьrk'ь sevmemektedir. Dolayэsэy-la Tьrkзьlьk de Atatьrk'e karюэdэr. Bu senaryo halkэn iзindeki saf bir "Gazi" sevgisi kullanэlarak, sцmьrьlerek yurt зapэnda bьtьn yayэn organlarэnca dвvanэn sьrdьрь aylar boyunca iюlenir. Kimse de зэkэp demez ki "Atatьrk sadece Anadolu'daki Tьrklerin deрil bьtьn Tьrklerin atasэdэr. Bilge Kaрan'dan sonra bu milletin Tьrk adэnэ yeniden onurla taюэmasэnэ saрlayan insandэr. Yani en bьyьk Tьrkзьdьr". Demez, diyemez. Bunlarэ sцyleyen birkaз yьz genз gцzal-tэna alэnэr. 600 yэl boyunca cehalet ve sefalet iзinde kэvranan cumhuriyet tarihinde de dцnme-devюirme artэklarэ tarafэndan eрitimden uzaklaюtэrэlэp devlet kademelerine de girmesi engellenen Tьrk halkэnэn, Эkinci Dьnya Savaюэ'nэn yarattэрэ kэtlэk iзinde bunlarэ dьюьnmesi zaten olanaksэzdэr. Burada diрer цnemli bir konuyu ifade edelim: Sahte Kemalistlerimizin beрenmedikleri, yani kendi servetlerini, mevkilerini tehdit eden ideolojileri, dьюьnceleri (meselв Tьrkзьlьk gibi) Atatьrk karюэtэ, beрendikleri yani kendi servetlerini, konumlarэnэ meюru zemine oturtan dьюьnceleri, ideolojileri (meselв evrensellik, hьmanizm, kozmopolitizm gibi) esas Atatьrk dьюьncesi diye gцstermesi huyu, iюte bu yэl-larda, yani bu dвva sэrasэnda юekillenmeye baюlamэюtэr.

Atatьrk ve Atsэz konusuna dцnelim. Atsэz gerзekten Atatьrk hakkэnda yukarэda sцylediрi gibi mi dьюьnmektedir? Hemen cevap verelim: Hayэr! Onun yazэlarэnэ incelersek kolaylэkla hiз de цyle olmadэрэnэ gцrьrьz. Atsэz yoksa Atatьrk'ьn hem devrimlerini, hem de Tьrkзьlьk anlayэюэnэ mэ beрenmemektedir? Buna da hemen cevap verelim ki; yine hayэr. Эlk цnce Atsэz'эn devrimlere bakэюэnэ inceleyelim. Atsэz'эn 1932'de yazdэрэ inkэlвp hakkэndaki sцzlerini kendisinden dinleyelim:

"Tьrk genci inkэlвbэ benimsememiюtir.

. . . . . .

Эtiraf etmeliyiz... Vazifemizi yapamэyoruz. El зэrpmakla, yaюa demekle inkэlвba karюэ borcumuzu цdemiю sayэlamayэz.

Hangi adsэz Tьrk genci юehirden kцye bir damla nur ulaюtэrmэюtэr?

Efendimiz olduрunu kanunlarэmэzla ifade ettiрimiz kцylьye her baюэmэz sэkэюtэkзa koюarэz. O ananevi bir tevekkьlle bize herюeyini verir. Biz ona ne veriyoruz?

Herюeyi hьkьmetten beklemek doрru deрildir. Biz bu memleketin sэrtэnda mьnevveriz diye geзinenler fazileti, юuuru anlayabildiрimiz kadar etrafэmэzdakilere anlatmak ve onlarэ tenvir etmek mecburiyetindeyiz."

Hatta Atsэz aynэ yazэsэnda Tьrk Ocaklarэnэn kapatэlэp yerine Halk Evlerinin aзэlmasэnэ bile inkэlвp aзэsэndan olumlu gцrmektedir. Yazэsэna devam eder:

"Biz her iюe юarklэlara ait bir heyecanla baюlarэz. Halk Evleri gьzel ve heyecanlэ bir harekettir. Temenni ederiz ki bu gьzel ve heyecanlэ hareket юuurlu neticeler vererek merhum Tьrk Ocaklarэnэn son zamanlarэnda olduрu gbi faaliyeti yalnэz cumhuriyet bayramlarэnda verilen balolara inhisar etmesin" (18).

Gцrьldьрь gibi Atsэz inkэlвplara, devrimlere зok olumlu bakmaktadэr. Peki Atsэz'эn bu fikirleri daha sonra deрiюmiю midir? Bu sorunun en kesin cevabэnэ, Atsэz'эn sorgusunun yapэlmakta olduрu 11 Mayэs 1944 Perюembe gьnь, emniyet amirinin sorduрu sorulara karюэ Atsэz'эn verdiрi ceaplarda bulabiliriz:

Emnhiyet amiri Atsэz'a sorar: "Cumhuriyete taraftar mэsэnэz?

Atsэz: Tabiо, hiз taraftar olmaz olur muyum.

E A : Halkзэ mэsэnэz?

Atsэz: Elbette

E. A : Laik misiniz?

Atsэz: Юьphesiz

E. A : Devletзi misiniz?

Atsэz: Evet

E. A :Эnkэlвpзэ mэsэnэz?

Atsэz: Hayэr. Belki bir fikir sonsuz olarak devam edebilir ve mahiyeti bozulamaz. Fakat inkэlвpзэlэk ebediyyen devam edemez. Зьnkь mevcut olan dьzeni deрiюtirmek demek olan inkэlвpзэlэk devam edecek olursa ortalэkta deрiюtirilecek birюey kalmadэktan sonra evvelce deрiюtirilmiю olanlarэ da yeniden deрiюtirmek icap eder ki bu da inkэlвbэ bozmaktan baюka birюey olamaz. Onun iзin inkэlвp artэk durmalэdэr. Artэk deрiюtirilecek bir юey kalmamэюtэr" (19).

Gцrьldьрь gibi Atsэz'эn fikirlerinde hiзbir deрiюiklik yoktur. Hatta inkэlвpзэlэk sorusuna verdiрi cevapta Atatьrk'ьn yaptэрэ inkэlвbэn doрru ve yeterli olduрunu, Эnцnь'nьn Atatьrk'ьn inkэlвbэnэ bozduрunu sцyleyerek ima ile Эnцnь'ye зatmэюtэr. Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki юu sцzleri ilgi зekicidir:

"Юunu da unutmamalэ ki O Sakarya ve Dumlupэnar Meydan Savaюlarэ'nэ kazanmэю bir kumandan, mahvoldu sanэlan bir milleti kalkэndэran devlet adamэydэ. Tehlike anlarэnda ьlkesini bэrakэp gitmiю ve ьnvanэnэ durup dururken almэю deрildi" (20).

Цzellikle "mahvoldu sanэlan bir milleti kalkэndэran devlet adamэydэ" sцzь ьzerinde durmak lвzэmdэr. Bu verdiрimiz цrneklerden de anlaюэldэрэna gцre Atsэz, Atatьrk'ьn devlet adamlэрэnэ da, devrimlerini de beрenmekte ve yazэlarэnda desteklemektedir. O halde sorun nedir? Bunu anlamak iзin daha gerilere 1932 Temmuz'una kadar gerilere inelim.

1932 Temmuz'unda Ankara'da Birinci Tarih Kongresi baюlar. Zeki Velidi Togan'эn, Atatьrk'ьn desteklediрi tarih tezini desteklememesi ьzerine, Юemsettin Gьnaltay ve Reюit Galip tarafэndan Zeki Velidi aleyhine iki konuюma yapэlэr. Эlk цnce Юemsettin Gьnaltay'эn konuюmasэna bakalэm:

"Burada Zeki Velidi Bey ile Sadri Maksudi'nin mьnakaюalarэnэ dinlerken Zeki Velidi Bey'in meюum bir rol oynadэрэ diрer bir kongreyi hatэrladэm.

O kongrede de Zeki Velidi Bey ile Sadri Maksudi Bey yine Tьrklьk dвvasэ etrafэnda юiddetle зarpэюmэюlardэ. Зarlэk devrildikten sonra Rusya'daki unsurlar kendi millо varlэklarэnэ korumak iзin mesai sarfederlerken, Tьrkler de evvela Moskova'da, sonra da Ufa'da birer kongre akdetmiю, Tьrk adэ altэnda bir birlik yapma teюebbьsьnde bulunmuюlardэ. Fakat Zeki Velidi Bey Ufa Kongresi'nde Tьrk namэ altэnda Tьrk birliрininin teюekkьlьne birinci derecede muarэz (karюэ gelen) olmuюtu.

. . . . . . .

Acaba Zeki Velidi Bey aynэ rolь bu kongrede de mi oynamak istiyorlar? Fakat emin olsunlar ki, bu kongrenin etrafэnda toplananlarэn dimaрlarэndan milliyet ateюi fэюkэrэ-yor. Bu ateюin karюэsэnda her gayret, her teюebbьs erimeye mahkыmdur." (21).

Reюit Galip ise юunlarэ sцylemiюti:

"Zeki Velidi Bey'in Darьlfьnundaki kьrsьsь цnьnde talebe olarak bulunmadэрэma зok юьkrediyorum" (22).

Bu sцzьn ьzerine Zeki Velidi'nin talebesi olan Atsэz, yedi arkadaюэyla beraber Reюit Galip'e юцyle bir telgraf зeker:

"Biz, Zeki Velidi'nin talebesi olmakla iftihar ederiz"

Zeki Velidi'ye de bir telgraf зekerler:

"Tebrik ederiz"

Yэllar sonra Atsэz anэlarэnda bu telgraflardan bahsederken юu yorumu yapacaktэr: "Reюit Galip'e зekilen telgraf, kongrede bulunanlarэn tabirince bomba gibi patladэ" (23). Evet telgraflar bomba gibi patlamэю, bu da Atatьrk'ьn etrafэndaki Tьrk olmayan dolayэsэyla Tьrkзьlьрe karюэ olan dalkavuk takэmэna fэrsat vermiюtir. Эюte bu dalkavuk takэmэ Atsэz'эn Atatьrk'le tanэюmasэnэ engellemiюtir. Burada зok ilginз bir nokta vardэr ki o da; 1932'de - Юemsettin Gьnaltay'эn yaptэрэ konuюmada gцrdьрьmьz gibi- Tьrk birliрine karюэ olmakla suзlanan Zeki Velidi'nin, oniki yэl sonra yani 1944'de "Tьrk birliрine taraftarlэk" suзundan yani Turancэ-lэktan tevkif olunup askeri mahkemeye verilmesidir. Bu olay da oniki yэl iзinde цzellikle Atatьrk'ьn цlьmьnden sonra devlet kadrolarэnэn kimlerin eline geзtiрini gцsteren dehюet verici bir цrnektir.

Fakat gerek bu kongrede geзen olaylar, gerek bu olaylardan sonra Reюit Galip'in Maarif Vekilliрi'ne getirilince ilk iю olarak Atsэz'э asistanlэktan alarak Malatya Ortaokulu'na Tьrkзe црretmeni diye tayin etmesi (13 Mart 1933), Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki her zamanki olumlu fikirlerini deрiюtirmez. Bunu ise Atsэz'эn 1933 Aрustos'unda yazdэрэ "Зanakkale'ye Yьrьyью" adlэ kitabэndaki Tьrk genзlerine karюэ sцylediрi юu ilgi зekici sцzlerinden anlэyoruz:

"Dьn ordularэna ilk hedef olarak Akdeniz'i gцsteren GAZЭ elbette pek yakэnda ikinci hedefi de gцsterecektir. Эlk hedef Batэda idi. Эkinci hedef Doрuda olabilir. Sen bu savaюta kanэnэ akэtmak ve цlmekle mьkellefsin" (24).

Gцrьldьрь gibi Atsэz, Atatьrk'ьn Turancэ olduрuna inanmakta ve Atatьrk'ьn saрlэрэnda bu sцzleri sцylemektedir. Yine aynэ kitapta yeralan"Toprak-Mazi" adlэ юiirindeki юu dizeleri de ilgi зekicidir:

"Arkasэnda olmasaydэ юanlэ bir mazi

Bu milletten зэkar mэydэ bir bьyьk GAZЭ" (25).

Atsэz Atatьrk'ьn kendisinin kontrolь dэюэnda geliюen Tьrkзьlьрe pek sempati ile bakmadэрэnэ bilmektedir. Зьnkь Atatьrk, bu yцndeki Tьrkзьlьрьn kendisine suikast dьzenlemek isteyen Эttihatзэlar tarafэndan organize edildiрini dьюьnmektedir. Atsэz bunu bilmekte ve Atatьrk'ьn bu dьюьncesine hak verdiрini kendi anэlarэnda belirtmektedir (26). Hatta Atsэz anэlarэnda "Эsmet Paюa Cumhurbaюkanэ olduрu gьn en зok sevinenlerden biri de bendim" (27). demektedir. Yani bэrakэn Atatьrk'e karюэ olmasэnэ, Эsmet Эnцnь'ye bile karюэ deрildir. Peki o halde 1938'de olan nedir? 1938'de olan юudur: Rэza Nur Tьrkiye'ye dцnmьюtьr!

Rэza Nur gelir gelmez daha цnce mektupla tanэюtэklarэ (28) Atsэz'la, Rэza Nur arasэndaki samimiyet ilerler. Bu samimiyet daha sonra Rэza Nur'un Atsэz'э manevi evladэ olarak kabul etmesi gibi yьksek boyutlara kadar зэkar. Yэllar sonra Atsэz, Rэza Nur'un anэlarэnэn yayэnlanmasэna izin vermekle, bцylece Atatьrk dьюmanэ olmakla suзlanacaktэr. Bu konuda Refet Kцrьklь'nьn bilgilerine baюvuracaрэz. Refet Kцrьklь 1944'ten 1975'e kadar yani Atsэz Beр- in цlьmьne kadar yanэndan ayrэlmamэю, Atsэz Beр son nefesini verirken de yanэnda bulunan Tьrkзьlerden birisidir. Bakalэm o bu konuda neler sцylьyor:

"Atsэz Beр zaten Rэza Nur'un anэlarэnэ yayэnlanmadan evvel okumamэюtэ. Ayrэca Atsэz Beр'in bu anэlarэn yayэn-lanmasэyla hiзbir ilgisi yoktur. Bizim bildiрimiz bir yazar (Kadir Mэsэroрlu) anэlarэn aynэsэnэ зekerek Tьrkiye'ye getirmiюtir ve yayэnlamэюtэr."

Bir зok defalar sahte Kemalistlerimizin Atsэz'a saldэrmak iзin araз yaptэklarэ bu anэlarэn yayэnlanmasэna izin vermesi olayэnэn aslэ iюte budur. Ayrэca Atsэz'эn bu anэlarэn yayэn-lanmasэndan sonra, yazэlarэnda Rэza Nur'dan hiз bahsetmemesi bilвkis Atatьrk'ьn hatэrasэna saygэsэzlэk edenleri seviyeli bir юekilde uyarmasэ, Atsэz'эn Atatьrk hakkэndaki olumlu fikirlerine delildir. "Hьrriyet Sarhoюluрu" adlэ yazэsэnda Atsэz юцyle demektedir:

"1961 Anayasasэnэ hazэrlayanlarэn hepsi sцzde Atatьrkзьlьрь kimseye vermedikleri halde onun (Atatьrk'ьn) anayasasэndan Tьrk Devletinin Milliyetзi olduрu hakkэndaki kelimeyi зэkarmakla hatэrasэna ihanet etmiюlerdir. Зьnkь o цmrь boyunca milliyetзi olduрunu sцyleyip durmuюtur" (29).

"Fantaziler" adlэ yazэsэnda ise Baюbakan Sadi Irmak'эn hem Atatьrkзьlьрe aykэrэ iюlerde bulunmasэnэ hem de Atatьrkзьlьkten dem vurmasэnэ Atatьrk'ьn hatэrasэna ve eserine saygэsэzlэk olarak niteler:

"Sadi Irmak'эn Atatьrkзьlьрe aykэrэ davranэюlarэ bu kadar da deрildir. Ankarada'ki bir ьnevsitede "Tьrk genзleri diye hitap ettiрi yaratэklarэn" -Biz Tьrk deрiliz- diye baрэr-malarэna, iрrenз komьnist selamэyla sol yumruklarэnэ havaya kaldэrmalarэna ve hakaretlerine ancak gцzyaюэyla mьkabele edip salonu terketmesi de Atatьrkзьlьрe zэt, acizвne bir harekettir.

Bцyle bir durum karюэsэnda Atatьrk'ьn nasэl davranacaрэnэ, o ьniversiteyi yerle bir edeceрini bilmiyor muydu?

Doрrusu Atatьrk'ьn hatэrasэna ve eserine hakaret edilirken susan bir Baюbakanэn Atatьrkзьlьkten dem vurmasэ fantaziden baюka birюey deрildir" (30)

"Tьrk Bьyьklerine Saygэ" adlэ yazэsэnda ise Эstanbul Ьniversitesi'ndeki Atatьrk heykelinin зok зirkin yapэlmэю olduрunu belirtir ve kaldэrэlmasэnэ ister:

"Atatьrk'ьn bьstь bize, Эstanbul Ьniversitesi Merkez Binasэnэn bahзesindeki Atatьrk heykelini hatэrlattэ. Gцrenlerin bildiрi gibi heykel erkek ve kэz iki ьniversiteli црrencinin ortasэnda Atatьrk'ь gцstermektedir. Эюin garibi црrencilerin atlet kэlэрэnda, Atatьrk'ьn ise entarili olarak tasvir edilmiю olmasэdэr. Herюeyden цnce bir asker olan Atatьrk'ь gecelik denecek зirkin bir kэlэkla, eski Asuri ve Эran hьkьmdar rцliyeflerindeki юekillere benzeyen biзimde canlandэrmak hem Tьrk milletine, hem de onun hatэrasэna saygэsэzlэk-tэr" (31).

"Kim Millо Kahramandэr" adlэ yazэsэnda ise Atatьrk'ьn millо kahraman olduрunu sцyler (32).

Atatьrk'ьn devrimlerini, inkэlвplarэnэ anlayan, destekleyen onun milliyetзilik anlayэюэnэn kendi milliyetзilik anlayэюэndan pek farklэ olmadэрэnэ sцyleyen (33), onun "Millо bir Kahraman" olduрunu belirterek, kцtь yapэlmэю bir heykeline bile ьzьlen ve kaldэrэlmasэnэ isteyen bir insanэ, Atatьrk karюэtэ yapabilmesi iзin, insanэn ya sahte Kemalist, ya Эs-lвmcэ, ьmmetзi bir molla, ya da geri zekalэ olmasэ gerekir.

Saр, sol ve Tьrkзьlьk hakkэndaki sцylediklerimizde karanlэk noktalar varsa юu sorularэ sorarak zihinleri aзmaya зalэюalэm. Ziya Gцkalp solcu mudur, saрcэ mэdэr? Yusuf Akзura solcu mudur, saрcэ mэdэr? Atatьrk veya Nihal Atsэz iзin aynэ soruyu soracak olursak verebileceрimiz cevap ne olabilir? Elbette ki ne solcudurlar, ne saрcэdэrlar, sizin de bildiрiniz gibi Tьrkзьdьrler.

Neticede sцylemek istediрimiz юudur: Tьrkзьlьk ne saр ne de sol bir fikirdir. Saр ve sol gibi basit, sэnэrlэ, varolmalarэ iзin birbirlerine muhtaз kavramlar, Tьrkзьlьk gibi yьksek bir ьlkьyь ifade etmek iзin yeterli deрildirler. Tьrkзьler Atsэz'эn da dediрi gibi "toplumcu", Ziya Gцkalp'in ifade ettiрi gibi "siyasette halkзэ, kьltьrde Tьrkзьdьrler" (34). Atatьrk, Tьrkзьlьрь uygulamaya sokan en son insandэr. Sadece Anadolu'daki Tьrklerin deрil, bьtьn dьnyadaki Tьrklerin atasэdэr. En bьyьk Tьrkзьdьr. Adэ cumhuriyet tarihindeki Tьrkзьlьkle цzdeюleюerek, bayraklaюan karakter abidesi Atsэz ise onun en iyi црrencisidir. Bu iki insanэn sevgisi ve yolu Tьrk insanэnэn gцnlьnde yer ettiрi gьn, Tьrk ulusu iзinde bulunduрu kцtь durumdan kurtulmak iзin muhtaз olduрu kudreti damarlarэndaki asil kanlarэnda bulabilecektir!...

1- Zekeriya Sertel, "Beюinci Kol", 8 Mayэs 1944, Tan Gazetesi. Bu makalesinde Zekeriya Sertel kendisinin de milliyetзi olduрunu sцylemektedir. Gцrьlьyor ki Atatьrk'ьn ortalэрa saзtэрэ "Tьrklьk dehюeti"nden Zekeriya Sertel gibi komьnistler de etkilenmiю. Atatьrk'ьn цlьmьnden altэ yэl sonra bunlar sцylenebiliyorsa artэk Atatьrk zamanэndaki Tьrkзьlьрьn boyutunu siz hesaplayэn.
2- Asэm Us, "Tьrkзьlьk Fikrinin Tarihi Tekamьlьndeki Kargaюalэk", 10 Mayэs 1944, Vakit Gazetesi.
3- A. Dilaзar, C.H.P. Konferanslar Serisi 19. Kitap, 1940. Bu konferans Hatay'da verilmiюtir. Gцrьldьрь gibi konferanslarda bile aзэkзa эrkзэlэk yapэlmaktadэr. Hatta Tьrkзьlьрьn эrkзэ olmadэрэ iзin noksan olduрu sцylenmektedir. 1940'ta bunlar sцylenirken 1944'te Tьrkзьlerin эrkзэ olduklarэ iзin tutuklanmalarэ ne kadar ilginз deрil mi?
4- Nihal Atsэz, "Kьrtler ve Komьnistler", Makaleler III, Baysan yay., Эstanbul-1992, s:379-381, Цtьken, 30 Nisan 1966, Sayэ:28.
5- Yeni Orkun, 13. sayэ, 1989.
6- Nihal Atsэz, "Fantaziler", Makaleler IV, Baysan yay., Эstanbul-1992, s:189, Цtьken, sayэ:1, 1975.
7- Atsэz, "Ordinaryusun Fahiю Yalanlarэ", Makaleler III, s:403-414
8- Atsэz, "Uydurma Milliyetзilik", Makaleler III,s:415, Цtьken, sayэ 2, 1964
9- Atsэz, "Nurculuk Denen Sayэklama", Makaleler III, s:451, Цtьken, sayэ 3, 1964. Bu yazэsэnda Atsэz Said-i Nursi'nin gerзekte bir Kьrt milliyetзisi olduрunu, asэl isminin Said-i Kьrdi olduрunu belgeyle isbat etmiюtir.
10- Atsэz, "Эslвm Birliрi Kuruntusu", Makaleler III, s:471, Цtьken, sayэ 4, 1964.
11- Atsэz,"Sosyalizm Maskaralэрэ", Makaleler III, s:343-349, Цtьken, sayэ 5, 1964.
12- Atsэz, "Эюte Sosyalizm", Makaleler III, s:343, Цtьken, sayэ6,1964.
13- Atsэz, "Milliyetзilik Taslayan Эhtiyar Kozmopolit", Makaleler III, s:423, Цtьken, sayэ 8, 1964.
14- Atsэz, "Saрcэ Kimdir", Makaleler III, s:117-122, Цtьken, sayэ 50, 1968.
15- Nejdet Sanзar, "Biz Saрcэ Deрiliz, Tьrkзьyьz", Цtьken, Nisan 1970, sayэ 4.
16- Atsэz, "Yobazlэk Bir Fikir Mьstehasesidir", Makaleler III, s:493, Цtьken, sayэ 11, Kasэm 1970.
17- Orkun, sayэ 44, Aрustos 1951.
18- Atsэz, "Bize Bir Genзlik Lвzэmdэr", Makaleler III, s:178-181, Atsэz Mecmua, 15 Nisan 1932, sayэ 12.
19- "Irkзэlэk-Turancэlэk Dвvasэ", Orkun, sayэ 43, 27 Temmuz 1951.
20- Atsэz, "Эran Tьrkleri II", Makaleler III, s:63, Цtьken, sayэ 1, Ocak 1970.
21- Nejdet Sanзar, "Эsmet Эnцnь ile Hesaplaюma", Afюэn yay., 1973, s:59-60.
22- Atsэz, "Tьrkзьlьрe Karюэ Haзlэ Seferi", Baysan yay., 1992, s:240-250.
23- age., s:72.
24- Atsэz, "Зanakkale'ye Yьrьyью", Baysan yay., 1992, s:43
25- age., s:46.
26- Atsэz, "Tьrkзьlьрe Karюэ Haзlэ Seferi", Baysan yay., 1992, s:240-250.
27- age., s:153.
28- Altan Deliorman, Tanэdэрэm Atsэz, Boрaziзi yay., 1978, s.125.
29- Atsэz, "Hьrriyet Sarhoюluрu", Makaleler IV, s:148, Цtьken, 14 Eylьl 1971, sayэ 9.
30- Atsэz, "Fantaziler", age., s:189.
31- Atsэz, "Tьrk Bьyьklerine Saygэ", Makaleler II, s:113-114, Цtьken, Eylьl 1972, sayэ 105.
32- Atsэz, "Kim Millо Kahramandэr", Makaleler III, s:265, Цtьken, 1974, sayэ 3.
33- Atsэz,"Biz Ne Эstediрini Biliyoruz", Makaleler IV, s:133, Цtьken, 15 Юubat 1966, sayэ 26.
34- Ziya Gцkalp,"Tьrkзьlьрьn Esaslarэ", Toker yay., 1990, s:186.

Yeni Hayat Sayэ: 23-24, Eylьl-Ekim 1996

Mete HAZAROРLU